Page 228 - Thai Heritage from Space_ebook
P. 228
่
่
ทีราบเจ้าพระยาตอนล่าง...การตั้งถินฐานในอ่าวไทย
กรุงเทพมหานครตั้งอยู่ในบริเวณ “ที่ราบลุ่มแม่น�้าเจ้าพระยาตอนล่าง” บน “สันดอนบางกอก” ติดชายฝั่งทะเลปัจจุบัน
บริเวณที่ราบลุ่มแม่น�้าเจ้าพระยาตอนล่าง คลุมพื้นที่เป็นรูปสามเหลี่ยมมียอดแหลม ทางทิศเหนือจรดชัยนาทลงมา
ทางใต้จนถึงอ่าวไทย ระยะทางประมาณ ๒๓๐ กิโลเมตร และกว้างจากที่ราบลุ่มน�้าแม่กลองทางตะวันตกถึงที่ราบลุ่ม
แม่น�้าบางปะกงทางตะวันออก ระยะทางประมาณ ๒๐๐ กิโลเมตร มีแม่น�้าเจ้าพระยาไหลผ่านพื้นที่ เริ่มต้นที่จังหวัดชัยนาท
ที่ตั้งเขื่อนเจ้าพระยา มีทางน�้าไหลผ่านแยกออกสู่ทะเล แม่น�้าท่าจีนผ่านเนินตะกอนรูปพัดดงคอนในพื้นที่จังหวัดชัยนาท-สิงห์บุรี
ลงสู่ที่ราบลุ่มต�่า คือบริเวณที่เคยเป็นชะวากทะเล มีชายฝั่งเว้าลึกจากอ่าวไทยเข้ามาในแผ่นดิน พบหลักฐานแนวชายฝั่งทะเล
เก่าหลายแนว บ่งบอกถึงการถอยร่นออกมาจนเป็นแนวชายฝั่งทะเลปัจจุบัน อันเนื่องมาจากสาเหตุการเปลี่ยนแปลงขึ้นลง
ของแผ่นดินและระดับน�้าทะเลตลอดเรื่อยมา ท�าให้พบร่องรอยเมืองโบราณหลายแห่งที่อยู่ใกล้ชายฝั่งทะเลเดิมในอดีต
และเป็นเมืองท่าค้าขายส�าคัญต้องถูกทิ้งร้างและเกิดเมืองใหม่ขึ้นแทน เปลี่ยนแปลงตามการถอยร่นของชายฝั่งทะเล
จากเหนือลงใต้ จนมาอยู่ที่ต�าแหน่งปัจจุบัน เช่น อินทร์บุรี ลพบุรี อยุธยา และกรุงเทพมหานคร
ในช่วงเวลาที่ชายฝั่งทะเลเป็นอ่าวเว้าลึกเข้าไปในแผ่นดิน มีหลักฐานการตั้งถิ่นฐานเป็นเมืองคูคลอง และก�าแพงเมือง-
คูเมืองมีความสัมพันธ์กับแนวชายฝั่งทะเล เริ่มต้นด้วยการตั้งถิ่นฐานบนสองฝั่งทางน�้าออกสู่ทะเล พัฒนาเป็นเครือข่าย
เมืองคูคลอง และสร้างก�าแพงเมือง-คูเมืองล้อมรอบ มีทางน�้าเชื่อมโยงเป็นเครือข่ายการคมนาคมออกสู่ทะเล
สภาพภูมิศาสตร์ที่ตั้งอ่าวไทย และ “ที่ราบเจ้าพระยาตอนล่าง” ปรากฏในภาพจากดาวเทียม มีต�าแหน่งตั้งอยู่
เป็นศูนย์กลางของแผ่นดินคาบสมุทรเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ระหว่างมหาสมุทรอินเดียทางตะวันตกและมหาสมุทรแปซิฟิก
ทางตะวันออก ซึ่งเชื่อมต่อถึงกันทาง “ช่องแคบมะละกา” ตั้งอยู่ระหว่างภาคใต้ประเทศไทย-มาเลเซีย-สิงคโปร์และประเทศ
อินโดนีเซีย มีความส�าคัญทั้งทางการค้าและวัฒนธรรมมาแต่อดีตถึงปัจจุบันและจะมีความส�าคัญต่อไปในอนาคตส�าหรับ
กลุ่มสมาคมประชาชาติแห่งเอเชียตะวันออกเฉียงใต้
15 ํ 48’ N
นครสวรรค์ แม่นํ้าป่าสัก 101 ํ 37’ E
อุทัยธานี
ชัยนาท
สิงห์บุรี
ลพบุรี
อ่างทอง
แม่นํ้าเจ้าพระยา
สระบุรี
สุพรรณบุรี
พระนครศรีอยุธยา
แม่นํ้าแควใหญ่
นครนายก
แม่นํ้าแควน้อย
ปราจีนบุรี
แม่นํ้าท่าจีน
กาญจนบุรี ปทุมธานี
นนทบุรี แม่นํ้าบางปะกง
นครปฐม
กรุงเทพมหานคร
แม่นํ้าแม่กลอง
ฉะเชิงเทรา
สมุทรปราการ
ราชบุรี สมุทรสาคร
สมุทรสงคราม
ชลบุรี N
อ่าวไทย
13 ํ 01’ N
97 ํ 56’ E เพชรบุรี 30 km.
214 214 l
