Page 38 - Thai Heritage from Space_ebook
P. 38
ศรีสัชนาลัย
“ท่อปู่ พระยาร่วง”
คลองชลประทาน สระมโนราห์
ในจารึกก�าแพงเพชร
่
พ.ศ. ๒๐๕๓ และเป็นทีมา
ของการสร้างเมืองสุโขทัย บางขลัง
คลองโบราณตามแนวในแผนที่พระราชทานให้
กรมชลประทานขุดลอกและส�าเร็จตาม “โครงการพระราชด�าริ
ชลประทานน�้านองคลองท่อทองแดง” เพื่อแก้ไขปัญหาขาดแคลนน�้า
ท�านาตามที่ชาวบ้านทูลเกล้าฯ ถวายฎีกาเมื่อวันที่ ๒๙ มกราคม พ.ศ.
๒๕๒๑ และส่งผลถึงพื้นที่ท�านานับล้านไร่ โดยที่ไม่มีผู้ใดได้เคย
ล่วงรู้ถึงคลองโบราณดังกล่าวมาก่อน จนเมื่อได้มีการศึกษาข้อมูล แนวท่อปู่พระยาร่วง แม่นํ้ายม
โดยอาศัยรูปถ่ายทางอากาศประกอบแผนที่โตโปมาตราส่วน
๑:๕๐,๐๐๐ และการตรวจสอบในภูมิประเทศของผู้ช่วยศาสตราจารย์
ทิวา ศุภจรรยา ภาควิชาธรณีวิทยา จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย สุโขทัย
โดยได้พบหลักฐานที่ชี้ชัดว่าแนวคลองโบราณตามที่พระบาทสมเด็จ
พระเจ้าอยู่หัวพระราชทานให้กรมชลประทานขุดลอกนั้น เป็น
แนวเดียวกันกับแนวคลองชลประทานโบราณ “ท่อปู่พระยาร่วง”
ตามที่มีชื่อปรากฏในจารึกก�าแพงเพชร พ.ศ. ๒๐๕๓ เมื่อ ๕๐๐ ปี
ที่ผ่านมา และเป็นส่วนหนึ่งของคลองชลประทานโบราณที่มีแนวยาว
ต่อเนื่อง จากแม่น�้าปิงที่เมืองก�าแพงเพชร ถึงเมืองสุโขทัยและ
ศรีสัชนาลัย
คลองชลประทานโบราณมีคันดินสร้างขึ้นเป็นพนังกั้นน�้า
ยาวไปตามแนวคลองเป็นช่วงๆ ไม่ต่อเนื่องกัน ข้างเดียวบ้าง แนวท่อปู่พระยาร่วง
สองข้างบ้าง โดยแบ่งคลองออกเป็นสองส่วน ตามการไหลของน�้า
ที่ลาดเอียงมาบรรจบกันที่บารายพระพายหลวง ส่วนของด้านใต้ระบาย
น�้าจากแม่น�้าปิงที่เมืองก�าแพงเพชรถึงสุโขทัยที่บารายพระพายหลวง คีรีมาศ
และส่วนของด้านเหนือระบายน�้าจากบริเวณตะวันตกของ
เมืองศรีสัชนาลัยไหลมาบรรจบกับคลองส่วนทิศใต้ที่บาราย
พระพายหลวง ซึ่งท�าหน้าที่บังคับและถ่ายเทน�้าส่วนเกิน ระบายน�้า
ผ่านคลองแม่ร�าพันและคลองยางออกสู่ทะเลหลวงซึ่งมีแม่น�้ายม
ไหลผ่าน พบหลักฐานแสดงลักษณะก�าแพงเมือง-คูเมืองสุโขทัย
ที่สร้างขึ้นภายหลังความส�าเร็จในการขุดคลองชลประทาน “ท่อปู่พระยา ทุ่งเมือง
ร่วง” โดยอาศัยแนวคลองดังกล่าวเป็นคูเมืองด้านตะวันออก จากการหา
อายุท่อไม้ โดยวิธีการทางวิทยาศาสตร์ 13C/12C พบว่ามีอายุ
ย้อนหลังกลับไป ๘๑๒ + ๖๐ ปี (812 + 60 yr BP) ซึ่งพบว่า
คลองชลประทานโบราณดังกล่าวอยู่ในช่วงเวลาที่สัมพันธ์กับพระนาม
“พ่อขุนศรีนาวน�าถุม” ร่วมกับนามเมือง “สุโขทัย” ตามจารึกวัดศรีชุม...
บางพาน
“...พระยาศรีนาวน�าถุม เป็นขุน เป็นพ่อ แม่นํ้าปิง
...เสวยราชในนครสองอัน อันหนึ่งชื่อนครสุโขทัย
อันหนึ่งชื่อนครศรีเส-ชนาไล...”
จารึกวัดศรีชุม พุทธศตวรรษ ๑๙-๒๐
กําแพงเพชร
24 24 l 16 ํ 22’ N
99 ํ 22’ E
