Page 35 - ED211
P. 35
น ามาสร้างเพิงใกล้บ้าน สร้างเถียงนา ใช้ท าราวระเบียงบ้าน ท ารั้ว ท าเสื่อ หรือทุบเป็นไม้ฟากเพื่อใช้
ท าพื้น ท าฝาผนังบ้านหรือใช้กั้นห้องในบ้าน ป่าทามยังเป็นแหล่งเลี้ยงสัตว์ของชาวบ้านอีกด้วย ชาวบ้าน
มักน าวัวควายที่เลี้ยงไว้มาปล่อยให้กินหญ้าในเวลาเช้า และน ากลับเข้าคอกในเวลาเย็น การน าสัตว์มา
ปล่อยในบริเวณป่าทาม ท าให้ชาวบ้านไม่ต้องเสียเวลาไปหาหญ้าและน้ ามาเป็นอาหารส าหรับเลี้ยงสัตว์
เหล่านี้
นอกจากนั้นแม่น้ ามูนยังเป็นแหล่งสร้างสายสัมพันธ์ระหว่างชาวบ้านริมสองฝั่งแม่น้ า ให้
เกิดความผูกพันร่วมกันอีกด้วย เพราะในช่วงฤดูแล้งซึ่งเป็นช่วงที่ระดับน้ าในแม่น้ ามูนลดลงจนต่ าสุด
เกาะแก่งหลายแห่งจะมีส่วนที่โผล่พ้นน้ าขึ้นมาบ้าง เกาะแก่งหลายแห่งในล าน้ าสายนี้จึงกลายเป็นสถานที่
ที่ชาวบ้านนัดหมายมาพบปะเพื่อท าบุญในวันสงกรานต์หรือที่ชาวบ้านเรียกว่าวันเนาร่วมกัน ชาวบ้านมัก
นัดหมายมาท าบุญบริเวณแก่งที่อยู่ใกล้หมู่บ้าน บางแก่งเป็นสถานที่นัดหมายของชาวบ้านถึงกว่า 10
หมู่บ้าน หลังจากท าบุญเลี้ยงพระแล้ว ชาวบ้านมักร่วมกันจับปลาบริเวณแก่งนั้น ๆ เพื่อน ามาเผาปิ้งกิน
ร่วมกัน นอกจากเกาะแก่งเป็นสถานที่ที่ชาวบ้านนัดหมายมาพบปะเพื่อท าบุญในวันสงกรานต์ร่วมกันแล้ว
เกาะแก่งจึงเป็นแหล่งพักผ่อนหย่อนใจของชาวบ้านอีกด้วย
จากชุมชนที่ยกมาเป็นกรณีตัวอย่าง จะเห็นได้ว่าแม้สภาพแวดล้อมทางธรรมชาติอันเป็นพื้น
ที่ตั้งของชุมชนมีความแตกต่างกัน ซึ่งท าให้ชุมชนแต่ละแห่งมีทุนทางธรรมชาติซึ่งมีส่วนส าคัญในการ
ก าหนดวิถีการท ามาหากิน และการสะสมความรู้แตกต่างกัน อันท าให้มีวิถีชีวิตแตกต่างกันก็ตาม แต่
ส่วนที่เหมือนกันก็คือมีวิถีชีวิตที่ผูกพันอยู่กับธรรมชาติ มีการน าสิ่งที่ได้จากธรรมชาติมาใช้เพื่อตอบสนอง
ความต้องการและความจ าเป็นในการด าเนินชีวิต การท ามาหากินมีเป้าหมายเพื่อการบริโภคเป็นหลัก ที่
เหลือจึงแลกเปลี่ยนหรือขายบ้าง ท างานหนัก มีการสร้างระบบความสัมพันธ์ในการอยู่ร่วมกันระหว่าง
มนุษย์กับมนุษย์ทั้งในและนอกชุมชน เพื่อแบ่งปันอาหาร แลกเปลี่ยนแรงงาน อาหารและผลผลิต
พึ่งพาอาศัยกันเรื่องการสร้างบ้าน เครื่องมือท ามาหากิน การรักษาโรค การป้องกันภยันตราย ยังมีการ
ประกอบพิธีกรรม มีประเพณีเพื่อความสนุกสนาน และเพื่อสร้างศรัทธา ขวัญ ก าลังใจ
นัยของการศึกษา ความรู้และสังคมแห่งการเรียนรู้ในยุคก่อนทันสมัย
เมื่อพิจารณาการศึกษาในยุคก่อนทันสมัยในมิติกระบวนการเรียนรู้ของชุมชนจะเห็นได้ว่า
มีการสร้างระบบความรู้และกระบวนการเรียนรู้ที่สอดคล้องกับวิถีชีวิตเพื่อตอบสนองการด าเนินชีวิต ท า
ให้ระบบความรู้และกระบวนการเรียนรู้ครอบคลุมทุกมิติของการด าเนินชีวิต เพราะเป็นความรู้ในการท า
มาหากิน เช่น ความรู้ในการท านา ท าสวน ท าไร่ข้าว ท าไร่หมุนเวียน ปลูกพืชอื่น ๆ เก็บหาของป่า
ล่าสัตว์ เลี้ยงสัตว์ จับสัตว์น้ า เก็บรักษาอาหาร ผลิตเครื่องมือในการท ามาหากิน ผลิตของใช้ใน
ชีวิตประจ าวัน ความรู้ในการรักษาพยาบาล เช่น ความรู้เกี่ยวกับสมุนไพร การปรุงยา การนวด การ
จับเส้น การท าคลอด ความรู้ในการผลิตเครื่องนุ่งห่ม เช่น การปลูกหม่อนเลี้ยงไหม การทอผ้า การ
เอกสารประกอบการสอนรายวิชากระบวนทัศน์ทางการศึกษา พรใจ ลี่ทองอิน | 29
