Page 316 - QODIROVA D. ТУПРОҚ ФИЗИКАСИ elektron darslik

Tuproqlarning magnitlilik xususiyatining qiymati ular tarkibidagi
magnetit, titanomagnetit, gematit, pirrotin kabi ferromagnitli

minerallarning miqdori va xarakteriga bog‘liq ravishda o‘zgaradi va 0,1
dan 1,0 ed. СГСМ atrofida bo‘ladi.
Olingan ma’lumotlarga ko‘ra, kuchli magnitlarni hosil bo‘lishi

o‘rganilgan tuproqlarning yaxshi aeratsiyalangan gumusli qatlamda
faolroq boradi. Olimlar æ miqdorining yuqori qatlamlarda oshishini
organik moddalarning parchalanishi natijasida kuchli magnitli

birikmalarning hosil bo‘lishi bilan bog‘laydi. æ ning deyarli kam miqdori
engil mexanik tarkibli tuproqlar va ortiqcha namlangan haydalma
qatlamlarda bo‘lishi aniqlangan. Bu esa o‘z navbatida magnit
xossalarining ona jins va tuproq hosil qiluvchi jarayonlar bilan

bog‘liqligidan dalolat beradi. æ miqdoridan ba’zi bir tuproq hosil qiluvchi
jarayonlarning ob’ektiv ko‘rsatkichi sifatida foydalanish mumkin.
Tuproqlarning magnit xossalarini keyingi tuproq tadqiqotlarida qo‘llash

imkoniyatini hisobga olgan holda G‘arbiy Tyan-Shan tog‘ tizmasida
tarqalgan tog‘ jigarrang tuproqlarning solishtirma magnit ta’sirchanligi
o‘rganildi. Tuproqlarning o‘lchangan solishtirma magnit ta’sirchanligi
qiymatlari quyidagi 56-jadvalda keltirilgan.

56-jadval
Tog‘ jigarrang tuproqlarning magnitlilik xususiyatlari

1-kesma 2-kesma 3-kesma 5-kesma 10-kesma
CHuq x·10 -6 CHuq x·10 -6 CHuq x·10 -6 CHuq x·10 -6 CHuq x·10 -6
ur- ed·SG ur- ed·SG ur- ed·SG ur- ed·SG ur-ligi, ed·SG
ligi, SM, g ligi, SM, g ligi, SM, g ligi, SM, g sm SM, g
sm sm sm sm
0-12 54 0-15 91 0-7 71 0-12 106 0-9 70
12-33 63 15-30 94 7-20 74 12-32 105 9-35 71
33-65 70 30-53 93 30-50 71 35-55 96 35-55 75
65-88 47 53- 80 60- 48 62-82 36 55- 82
106 100 107
88- 36 106- 67 100- 34 110- 60 107- 46
120 134 150 130 180

120- 36 134- 4 150- 38 aniqla aniqlan aniqla aniqla
205 245 190 n- -magan n- n-
maga magan magan
n
205- 47 245- 36 190- 37 -"- -"- -"- -"-
270 285 260
270- 46 285- 44 aniqla aniqla -"- -"- -"- -"-

311