Page 12 - แห่งการเรียนรู้ นิทรรศรัตนโกสินทร์
P. 12
พระพุทธรูปคู่บ้านคู่เมืองของไทย พระบรมมหาราชวังเคยเป็นที่ประทับของพระมหากษัตริย์ในพระบรมราช
จักรีวงศ์มาตลอดตั้งแต่สมัยรัชกาลที่ 1 ถึงรัชกาลที่ 5 หลังจากนั้นเมื่อพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้า
เจ้าอยู่หัวได้โปรดเกล้าฯ ให้สร้างพระราชวังดุสิตแล้วพระมหากษัตริย์ในรัชกาลต่อมาจนถึงรัชกาลปัจจุบันจึง
ได้เสด็จมาประทับที่พระราชวังดุสิต ซึ่งมีอาณาเขตกว้างขวางกว่า และไม่มีอาคารต่างๆ แออัดเหมือนใน
พระบรมมหาราชวัง ปัจจุบันพระบรมมหาราชวังยังเป็นสถานที่ประกอบพระราชพิธีที่ส าคัญ เช่น พระราชพิธี
บรมราชาภิเษก พระราชพิธีฉัตรมงคล และพระราชพิธีเฉลิมพระชนมพรรษา เป็นต้น
พระราชวังบวรสถานมงคล(วังหน้า) มีประวัติการสร้างพร้อมกับวังหลวง โดยสมเด็จพระบวรราชเจ้า
มหาสุรสิงหนาท พระมหาอุปราชในรัชกาลที่ 1 โปรดให้สร้างขึ้นเมื่อปีขาล พ.ศ. 2325 แล้วเสร็จเป็นเบื้องต้น
เมื่อราว พ.ศ.2328 จากนั้นได้มีการก่อสร้างอาคารสถาน ตลอดจนการบูรณะปฏิสังขรณ์สืบมาเป็นล าดับ วัง
หน้าเมื่อแรกสร้างสมัยต้นกรุงรัตนโกสินทร์ คงยึดถือแบบแผนการสร้างวังแต่ครั้งกรุงเก่า กล่าวกันว่าวังหน้า
ได้รับแบบอย่างมาจากพระราชวังหลวง รวมถึงแบบแผนบางประการจากพระราชวังจันทรเกษมหรือวังหน้าใน
สมัยกรุงศรีอยุธยาตอนปลาย กล่าวคือแผนที่ตั้งของวังตั้งอยู่บริเวณด้านหน้าวังหลวงและสร้างหันหน้าวังไปทาง
ทิศตะวันออกเช่นเดียวกับพระราชวังจันทรเกษม ส่วนอาคารพระที่นั่งพระราชมณเฑียรสถานบางแห่งวางผัง
ตามแบบพระราชมณเฑียรสถานภายในพระราชหลวงพระนครศรีอยุธยา
พระราชวังบวรสถานมงคล(วังหลัง) มีก าแพงและป้อมปราการล้อมรอบทั้ง 4 ด้าน เป็นก าแพงใบ
เสมาตามธรรมเนียมวังพระมหาอุปราช ป้อมที่มุมทั้ง 4 ของพระราชวังบวรฯ ท าเป็นป้อมรูปแปดเหลี่ยม
หลังคาทรงกระโจม ส่วนป้อมตามแนวก าแพงสร้างเป็นรูปหอรบ หลังคาทรงคฤห นอกก าแพงมีคูและถนน
รอบวังทุกด้าน โดยที่ด้านทิศตะวันตกมีล าน้ าเจ้าพระยาแทนคู และใช้ก าแพงพระนครเป็นก าแพงวังชั้นนอก
ส่วนทิศเหนือเป็นคูพระนครเดิม มีถนนตัดผ่านพระราชวังตามแนวทิศเหนือ–ใต้ 3 สาย สายตะวันตก คือ ถนน
ริมพระนครด้านใน สายกลาง คือ ถนนหน้าพระธาตุ เป็นเส้นทางพระมหาอุปราชเสด็จไปพระราชวังหลวง
และถนนสายทิศตะวันออก คือ ถนนด้านหน้าพระราชวัง ด้านเหนือจรดสะพานเสี้ยว ใกล้กับแนวถนนราช
ด าเนินทุกวันนี้ เป็นวังของสมเด็จเจ้าฟ้ากรมพระอนุรักษ์เทเวศร์ กรมพระราชวังบวรสถานภิมุข ซึ่งทรงเป็นกรม
พระราชวังบวรสถานภิมุขในรัชกาลที่ 1 สร้างขึ้นที่ต าบลสวนลิ้นจี่ ตั้งแต่เมื่อครั้งยังด ารงพระยศเป็นสมเด็จเจ้า
ฟ้ากรมหลวงอนุรักษ์เทเวศร์ ถือว่าเป็นพระราชนิเวศน์เดิมของพระองค์ท่าน พื้นที่ดังกล่าวนี้มีขอบเขตทางทิศ
เหนือจรดก าแพงเมืองธนบุรีเดิม ทางทิศใต้จรดฉางเกลือ
วั งหลังนี้เป็นก าลังส าคัญที่จะป้องกันพระนครทางทิศตะวันตกฝ่ายเหนือจากการรุกรานของข้าศึก ถัด
จากวังหลังลงไปเป็นต าบลสวนมังคุด ซึ่งเป็นบ้านเดิมของสมเด็จเจ้าฟ้ากรมพระยาเทพสุดาวดี ต่อไปเป็นบ้าน
4-11
