Page 54 - E-Modul Asam Basa Berbasis Guided Discovery Learning
P. 54

E E-MODUL ASAM & BASA

                                            Berbasis Guided Discovery Learning
                                            B e r b a s i s   G u i d e d   D i s c o v e r y   L e a r n i n g

                                   +
                                                                                      + +
                                          i
                                         r
                                                         b


                                    ]
                                        a
                                      d
                                            a
                                                 a
                                                 j
                                                   u

                                                    h

                                                       l
                                                       e
                                             i
                                               )
                                              r
               diberikan  air  ([H ]  dari  air)  jauh lebih  kecil dibandingkan  H   yang  diberikan
                                                          +
                          +
                                                                                       n
                                                                         p
                                             e
                                                                                                  k
                                           S
                                 i
                                                                                                    a
                                                                          a
                                r
                             d
                                               i
                                                                                        .
                                                                                                      l
                                                                      d
                                              h
                                                                                                     n
                                                                        a
                               a
                                        )
                                                                                                 i
                                                                                    i
                                    s
                                                                                a
                                                                                  a
                                     a
                                                                                 b
                                      m
                                                                               i
                                                                            t

                                                                                      a


                                         .
                                                                                    k
                                   a
                                                                              d
                                                       [
                                                                                                        h
                                                                                          P
               asam  ([H ]  dari  asam).  Sehingga  [H ]  dari  air dapat diabaikan.  Perhatikanlah
                                                                                             r
                                                                    r
                                                                    i
                                                                                                 t
                                                    a


                                                                                            e
                                                   g
                                                                  a
                                                                i

                                                n

                                                                                                       a
                                                                                               a
                                                             d


                                                        H
                           ]
                                                               r
                                                  g
                                                              a
                                                           ]
                                                                                              h
               contoh di bawah ini!
               Contoh:
                                                                  -
                                                       -
                                                  +
                                       e

                                                                     a
                                                                        l
                                              i

                                                H
                                                                                   C
                                                                      r
                                                                       i
                                                                                 H

                                      s
                                            a
                                                                             t
                                                                          r
                                          t
                                                                           u
                                           r
                1.  Menghitung konsentrasi H , Cl , dan OH  dari larutan HCl 0,1 M.
                                         n
                                                                               n
                                             s
                                                                   d
                                                                             a
                    M
                                                                         a
                                g

                                                                                     l
                       n
                                                                                             .
                          h
                      e
                                                                                       ,
                                                                                          M
                               n
                                                                                      0
                         g
                            t

                            i
                                  k
                                   o
                                     n

                             u
                                                                                        1
                    Penyelesaian:
                                                                                                        a
                                                                                                   i
                                                                                                 e
                                                                                       p
                                  a
                                           a
                                                      ,
                                                                            s

                                                                           i
                                                                 a
                                                                                                  h
                                                     t
                                                                                        u
                              r
                                                                       r
                                                  u
                                                                                         r
                          m
                                                                     e
                                                 k
                                                                    t
                             e
                                                                                                       g

                                                                                                    n
                                                    a
                                p
                                                                          n
                                             m
                                                                        o
                                                                       i
                                                                                                      g
                               u

                                                                                          n
                    H
                                                            i
                                                        s
                                                              g
                                                             n
                                                                                  s
                                                                                                s
                                                                              s
                                         a
                    HCl  merupakan  asam  kuat,  sehingga  terionisasi  sempurna,  sehingga
                                                           h


                                    a

                                                          e
                                                                               i
                      C
                                   k

                                          s
                                                                                            a
                                                                             a
                                     n
                                                                                   e
                        l
                                                                g
                                                                                    m
                                                                                             ,
                                                                                                 -
                                  +
                                                                   s
                                                              a
                                                            i
                                                                                         a
                                                                                               H
                                                             t
                                                                    a
                                                            r
                                                                    a
                                                            i
                                                                                         a
                                                  a
                                                  a
                                                             t
                                                            r
                                                                                               H
                                                               s
                                                        o
                                                        o
                                                               s


                                                                                             O
                                                      m
                                                      m




                                                              a
                                                   n
                                                   n
                                                                   s
                                                          a
                                                          a
                                                                                          s
                                                                                             O
                                                                  a
                                                                                          s
                                                         l
                                                         l
                                                                  a


                                                                            a
                                                                            a
                                                                              t
                                                                              t
                                                                                     l
                                                                                     l
                                            d
                                            d
                                                                          k
                                                                          k
                                                                                     a
                                                                                     a
                                                                           u
                                                                           u
                                         a
                                                                                 M
                                     s
                                                                                   o
                                                                                 M
                                      a
                    molaritas  H   sama  dengan  molaritas  asam  kuat.  Molaritas  OH   dapat
                                     s
                                      a
                                                                              .

                                         a
                                                                              .
                                       m
                                       m

                                                                                   o
                                             e
                                                                      m
                                               n
                                             e
                                                                                        t


                                                                                        i
                                                                      m
                                                                                        i
                                                g
                                                                                       r
                                                                                       r
                                               n
                                                g
                                                                                        t

                                                                                    K
                                                              n

                                                              n
                                                                               g
                                                                               g
                                                                       t
                                                                                  n
                                                             a
                                                                                  n
                                                                     s
                                                                     s
                                                                      e
                                                                      e
                                                                                a
                                                             a
                                                                                a
                                                                           b
                                                                           b
                                                                a
                                                                        i
                                                                  k
                                                                  k
                                                                a
                                                                         m


                                                                         m
                                                                                      w
                                                                                      w
                                                                                        .
                                                                       t
                                                                              n
                                                                                    K
                                                                    e
                                                                    e
                                                                              n
                                                                            a
                                                                            a
                                                                        i
                                                                                        .
                                                                t
                                                                t
                                                n
                                n
                     i
                                                n
                                n
                                  g
                                  g
                                              u
                                              u
                                                  k
                              d
                              d
                                                  k
                     i
                               e
                               e
                                                 a
                                                 a

                    d d
                                          n
                                          n
                                         e
                                       m
                    dihitung dengan menggunakan konstanta kesetimbangan Kw.
                                         e
                                       m
                                   a
                                   a
                                             g
                                             g
                                           g
                                    n

                                           g
                                    n

                          n
                                                       k
                         u
                         u
                                                        o


                       i
                                                       k
                          n
                                                           s
                        t
                       i
                                                            t
                                                            t
                                                          n
                                                        o
                                                          n
                                                           s
                        t
                                                    a

                      h
                            g
                      h
                            g
                                                    a
                                                     n
                                                     n
                                                   -
                                           + +
               Ingat kembali Kw = [H ] [OH ] = 1 x 10          -14
               B e r i k u t   r e a k s i   i o n i s a s i   H C l :
               Berikut reaksi ionisasi HCl:
                    HCl (aq)  → H + (aq)  + Cl - ( (aq)  ...................(1)
                                      0
                                        ,
                    0,1 M  0,1 M   0,1 M
                                           M
                                         1

                    H O  (aq) ⇌ H + (aq)  + OH - - (aq). ..................(2)
                      2
                                 -7
                                        -7
                              10 M 10 M
                        +
                                                 +
                                +
                                          r

                                        a
                                      i
               Jadi, [H ] = [H ] dari air + [H ] dari asam
                                         i


                                   d
                                               H
                                              [
                                 ]
                                    a

                                     r
                                            +
                                                           -7
                                                   +
                                                [H ] = 10  M + 0,1 M
                                               +
                                            [H ] = 0,1000001 M = 0,1 M
               M  e n g h i t u n g   k o n s e n t r a s i   H +  2  4
               Menghitung konsentrasi H  dalam larutan H SO  0,05 M
                                                    2-
                       H SO  4(aq)  → H + (aq)      +  SO 4 (aq)
                         2
                                                    M
                                               ,
                                                                M
                                                0


                                            x


                                              0

                       0,05 M             (2 x 0,05) M    0,005 M

                                                 5
                                                           ,
                                                         0
                                        (
                                                            0
                                                   )
                                                             0

                                         2
                                                              5

                                 +
                                                  +
                          +
                                               [
                                                H

                                     a
                                          i
               Jadi,  [H ] = [H ] dari air + [H ] dari asam
                                         a
                                        i
                                       r


                                  ]
                                             +

                                           r
                                    d
                          +
                                 -7
                       [H ] = 10  M + (2 x 0,05) M

                                   M
                                          2
                                       +


                                         (
                                            x
                                                0

                                                  5
                                                   )
                                               ,
                                              0

                                                     M
                          +
                       [H ] = 0,1000001 M = 0,1 M
                                           M

                                              =
                                        0
                                         1

                                                   1

                                                     M

                                                 0
                                                  ,
                                      0

                              0
                            =
                           ]

                                ,
                                   0
                                     0
                                 1
                                  0
                       Fase F SMA/MA                                                                   48
   49   50   51   52   53   54   55   56   57   58   59