Page 24 - Brochures_Lessen
P. 24
DeNut-collectie inhetNationaal
Onderwijsmuseum Opmerkelijk&waardevol
De man-vrouw-verhouding is een thema waar al eeuwen over wordt nagedacht, gepiekerd, geruzied en geschreven. Nu, maar ook in 1793. Het bewijs daarvoor bevindt zich in een bijzondere kast in het Nationaal Onderwijsmuseum. In deze grote kast staan alle uitgaven van de Maat- schappij tot Nut van ’t Algemeen, waaronder een uitgeschreven toespraak onder de titel ‘De invloed der ware Verlichting op het Lot der Vrouwen en het Huwelijksgeluk’. Tegen de achter- grond van die tijd is de inhoud heel verfrissend, modern en bijna progressief. En dat illustreert de brede interesse van deze bijzondere landelijke vereniging. De collectie van het Nut biedt niet alleen een boeiend inkijkje in de maatschappelijke ontwikkelingen vanaf de 18e eeuw, maar ook een unieke kijk op de onze nationale onderwijsgeschiedenis. Een pedagogische Fundgrube van
formaat, die erop wacht om ontdekt te worden!
Het Nut adviseerde ook over hygiëne, gezondheid en besmettelijke ziektes. Voorlichtingsboekje uit 1872. Collectie Nationaal Onderwijsmuseum
tekst Frits Maas
De Maatschappij tot Nut van het Algemeen stamt uit
de tweede helft van de 18e eeuw. Het Nederland van die tijd werd gekenmerkt door een vrijzinnig-demo- cratische humanitaire sfeer. In die sfeer opperde de doopsgezinde predikant Jan Nieuwenhuyzen (1724-1806) uit Monnickendam het plan voor een genootschap
voor volksontwikkeling. Het doel was om mensen die daartoe zelf niet de mogelijkheid hadden, te helpen om kennis te verwerven door hen te voorzien van (school) boeken die in eenvoudige taal geschreven waren. Dit initiatief werd concreet uitgewerkt door zijn zoon Mar- tinus Nieuwenhuyzen (1759-1793), arts te Edam. Tijdens de oprichtingsvergadering van het genootschap op
16 november 1784 werd de door hem geformuleerde doelstelling ‘de verbetering van het schoolwezen en de opvoeding der jeugd als de voornaamste grondslag ter vorming, verbetering en beschaving van den burger’ aanvaard. Het Nut ontplooide vanaf het eind van de 19e eeuw ook initiatieven op het gebied van spaarbanken, verzekeringen en woningbouw. Ook was het Nut actief in het volksontwikkelingswerk, zoals bibliotheken, han- denarbeid, volkszang en buurthuiswerk.
GROTE VARIATIE
De grote variatie aan uitgaven zien we eind 19e, begin 20e eeuw terug in de serie Kleine Geschriften, mono-
22
