Page 28 - e-Book งานกฐิน

-23-
บทที่ ๕ เพชรบุรีในวัฒนธรรมอยุธยา
ในสมัยอยุธยาเมืองเพชรบุรียิ่งมีความสําคัญมากขึ้นในฐานะเมืองทาและเปนเมืองที่อยูในเสนทาง การคาสําคัญระหวางสองคาบสมุทร คือ เปนเมืองในเสนทางระหวางเมืองมะริด – ตะนาวศรี กับกรุงศรีอยุธยา สอดคลองกับเสนทางที่กลาวไวในศิลาจารึกหลักที่ ๑๑ วัดเขากบ ที่เมืองตางๆ ดังกลาวคือ เมืองในเสนทาง ที่เชื่อมระหวางมะริด – ตะนาวศรี กับกรุงศรีอยุธยา โดยผานทางดานสิงขร
เพชรบุรีปรากฏหลักฐานในเอกสารตั้งแตสมัยอยุธยาตอนตน ดังปรากฏหลักฐานวาอาณาเขตของ กรุงศรีอโยธยาในชวงนี้ยังสอดคลองกับกฎหมายพระไอยการลักษณะลักพา ลูกเมียทาน ผูคนทาน กรุงศรีอโยธยา
13
สุพรรณบุรี สพงครอง (กําแพงครอง – นครสวรรค) แพรกศรีมหาราชา นครพรหม (นครพระราม คือ ลพบุรี)15
ซึ่งตราขึ้นเมื่อ พ.ศ. ๑๘๙๙ ในรัชกาลสมเด็จพระรามาธิบดีที่ ๑ (พระเจาอูทอง)14
ซึ่งมีขอความตอนตนกลาวถึง การลักพาขาทาสและไพรไปขายถึงเมืองเชลียง สุโขทัย ทุงยั้ง บางยม (ปากยม) สองแกว (สองแคว) สรหลวง ชาวดงราว (ชากังราว) และกําแพงเพชร วาไมสามารถนํามาพิจารณาไดเหมือนกับเมืองเพชรบุรี ราชบุรี
14
ซงึ่ เปนเมอื งในการปกครองของกรุงศรีอโยธยา
จากหลักฐานดังกลาวแสดงใหเห็นวา กรุงศรีอโยธยาเมื่อแรกสถาปนาประกอบดวยเมืองตาง ๆ คือ
กรุงศรีอโยธยา เมืองเพชรบุรี ราชบุรี สุพรรณบุรี สพงครอง (กําแพงครอง – นครสวรรค) แพรกศรีมหาราชา นครพรหม (นครพระราม คือ ลพบุรี) เทานั้น ตอมาจึงมีการขยายดินแดนตางๆออกไปหลังจากรัชกาล สมเด็จพระนครินทราธิราช
เมื่ออาณาเขตหัวเมืองของกรุงศรีอยุธยาขยายตัวกวางขวางมากขึ้น การควบคุมการปกครองหัวเมือง แบบเดิมไมสามารถควบคุมและจัดการปกครองหัวเมืองได โดยเฉพาะหัวเมืองซึ่งไมไดเปนอาณาเขตของ กรุงศรีอยุธยามาแตเดิม เชน หัวเมืองซึ่งเดิมเปนเมืองพญามหานคร ดังนั้นสมเด็จพระบรมไตรโลกนาถ จึงโปรดเกลาฯ ใหตรา “พระไอยการตําแหนงนาหัวเมือง” ขึ้นเมื่อ มหาศักราช ๑๒๙๘ (พุทธศักราช ๑๙๑๙) เพื่อจัดระเบียบการปกครองหัวเมืองโดยรวมอํานาจการปกครองเขาหาศูนยกลาง คือ กรุงศรีอยุธยา ดังความใน บานแพนกวา
“...ศุภมัศดุ ๑๒๙๘ ศกสุนกั ขสังวัชฉะระกาลปกเขทัศมีดิถียังอาทิตยวาร พระบาทสมเดจพระรามาธิบดี ศรีบรมไตรโลกนารถ บรมบพิตรพระพุทธิเจาอยูหัวสถิตยอยู ณะ พระธินั่งเบญจรัตนมหาปราสาทโดยบุรภา ภิมุกข เจาพญาธรรมาธิบดีศรีรัตนมหามนเทียรบาล กราบบังคมทูลพระกรรุณาวา ตําแหนงศักดิ์นาหัวเมืองเอก โท ตรี จัตวา ปากใตฝายเหนือนั้นจะทรงพระกรรุณา โปรดพระราชทานเปนประการใดฯ จึ่งพระบาทสมเดจ พระพุทธิเจาอยูหัว มีพระราชโองการตรัสเหนือเกลาฯ สั่งวา เจาพญาแลพญา พระ หลวง เมือง ผูรั้ง กรมการ บันดารับราชการอยู ณ หัวเมืองเอก โท ตรี จัตวา ปากใตฝายเหนือทังปวงใหถือศักดิ์นาตามพระราชประหญัติ ดั่งนี้...”15 16
พระไอยการตําแหนงนาหัวเมือง ไดระบุรายชื่อหัวเมืองและทําเนียบผูครองเมืองโดยแบงตามฐานะของ เมืองออกเปนเมืองเอกโทตรีและจัตวาตามลําดับ16 17ไดแก
14 กฎหมายตราสามดวง เลม ๓ (พระนคร: ครุ ุสภา, ๒๕๐๖), หนา ๑.
15 เรื่องเดียวกัน, หนา ๒.
16 เรื่องเดียวกัน, หนา ๓๑๖ – ๓๑๗.
17 โปรดดู กฎหมายตราสามดวง เลม ๑ (พระนคร: คุรุสภา, ๒๕๐๕), หนา ๓๑๗ – ๓๒๗.