Page 138 - เสด็จสู่แดนสรวง
P. 138
เจ้ําพนักงํานประโคมกําลังประโคมย่ํายําม (ท่ีมํา: https://goo.gl/CnfPq6)
ประกอบด้วยสังข์ แตรงอน และแตรฝร่ัง ประโคมเพลงสําหรับบท ต่อด้วยวงป่ีไฉนกลองชนะหรือ วงเปิงพรวด ประกอบด้วยเคร่ืองดนตรีปี่ไฉน กลองชนะ เปิงมําง ประโคมเพลงพญําโศกลอยลม ทงั้ สองวงนจี้ ะประโคมสลบั ตอ่ เนอื่ งกนั เปน็ กํารจบกํารประโคมลํา ดบั ที่ ๑ วงปไ่ี ฉนกลองชนะนถี้ อื เปน็ ดนตรีประกอบอิสริยยศ จํากนั้นวงปี่พําทย์นํางหงส์เคร่ืองใหญ่ทํากํารประโคมเป็นลําดับท่ี ๒ ซึ่งสังเกตได้ง่ํายจํากกํารขึ้นของเสียงของปี่ชวํา โดยปี่พําทย์นํางหงส์จะบรรเลงเพลงต่ํางๆ ได้แก่ เพลงพรําหมณ์เก็บหัวแหวน เพลงสําวสอดแหวน เพลงกระบอกทอง เพลงคู่แมลงวันทอง และ เพลงแมลงวันทองเป็นลําดับสุดท้ําย (กรมศิลปํากร ๒๕๕๙) เมื่อบรรเลงจบถือว่ําเป็นกํารเสร็จ กํารประโคมยํา่ ยํามหนงึ่ ครงั้ และจะทํา กํารประโคมตอ่ ทกุ ๆ ๓ ชวั่ โมง ตํามทกี่ ลํา่ วมําขํา้ งตน้ นอกจํากน้ี ในพระรําชพิธีสวดพระอภิธรรมพระบรมศพ พระบําทสมเด็จพระปรมินทรมหําภูมิพลอดุลยเดช ในแต่ละวันน้ัน ขณะที่พระสงฆ์ฉันภัตตําหํารเช้ํา วงปี่พําทย์พิธีบรรเลงเพลงเร่ืองฉิ่งพระฉันเช้ํา และ ในกํารทรงบําเพ็ญพระรําชกุศลสัตตมวําร (๗ วัน) ปัณรสมวําร (๑๕ วัน) ปัญญําสมวําร (๕๐ วัน) และในกํารทรงบําเพ็ญพระรําชกุศลสตมวําร (๑๐๐ วัน) วงปี่พําทย์พิธี บรรเลงเพลงเรื่องฉิ่งฉันเพล ดั่งเช่นได้ถือปฏิบัติมํา (กรมศิลปํากร ๒๕๕๙)
อน่ึง ปกติเคร่ืองประโคมนํางหงส์จะใช้บรรเลงในงํานอวมงคลคืองํานศพ สุจิตต์ วงษ์เทศ ให้ควํามเห็นว่ํา ปี่พําทย์นํางหงส์ เป็นช่ือเพื่อใช้เรียกวงประโคมงํานศพตํามประเพณีส่งวิญญําณ ข้ึนสู่สรวงสวรรค์ด้วยนกศักดิ์สิทธิ์ ดังปรํากฏอยู่บนหน้ํากลองมโหระทึกแบบดองซอน ซึ่งเมื่อ รบั วฒั นธรรมอนิ เดยี เขํา้ มําแลว้ ถกู เรยี กวํา่ หงส์ เพรําะหงสเ์ ปน็ สตั วม์ ปี กี บนิ ขนึ้ ฟํา้ ได้ ซงึ่ เปรยี บเสมอื น สรวงสรรรค์ แตท่ เี่ รยี กวํา่ “นําง” นน้ั กส็ บื เนอ่ื งมําจํากประเพณยี กยอ่ งเพศหญงิ เปน็ ใหญใ่ นพธิ กี รรม ของอุษําคเนย์ อย่ํางไรก็ตําม ต้องเข้ําใจด้วยว่ํา นํางหงส์เป็นช่ือเคร่ืองประโคม ซึ่งประกอบด้วย ป่ีกับกลองมลํายู ไม่ใช่ชื่อเพลงที่ประโคม สุจิตต์ได้อ้ํางด้วยว่ํา สมเด็จฯ กรมพระยําดํารงรําชํานุภําพ มีลํายพระหัตถ์ ฉบับลงวันท่ี ๑๖ กรกฎําคม พ.ศ.๒๔๘๓ เล่ําให้สมเด็จฯ เจ้ําฟ้ํากรมพระยํานริศรํา
เสด็จสู่แดนสรวง
๑3๖ ศิลปะ ประเพณี และความเช่ือในงานพระบรมศพและพระเมรุมาศ
