Page 141 - เสด็จสู่แดนสรวง

ดังที่ได้กล่ําวแล้วว่ําในคติเทวรําชํา กํารถวํายพระเพลิง คือ กํารส่งเสด็จพระมหํากษัตริย์ และพระบรมวงศํานุวงศ์ซ่ึงเป็นภําคอวตํารของเทพเจ้ํากลับสู่สรวงสวรรค์อันเป็นท่ีประทับเดิม หรือ หํากจะมองดว้ ยกรอบคดิ เรอ่ื งขนั้ ตอนพธิ กี รรมเปลย่ี นผํา่ น ในกํารนด้ี นตรแี ละมหรสพเปน็ พฤตกิ รรม สัญลักษณ์ ซึ่งแสดงว่ําพระมหํากษัตริย์หรือพระบรมวงศํานุวงศ์พระองค์นั้นๆ ได้รวมกลับเข้ําสู่ เทวโลกเป็นที่เรียบร้อยแล้ว ประชําชนจึงพึงแสดงควํามยินดีด้วยกํารรื่นเริงต่ํางๆ
เป็นไปได้อย่ํางย่ิงว่ําจะมีกํารบรรเลงดนตรีเพลงพระรําชนิพนธ์เป็นส่วนหนึ่งของมหรสพ ภํายหลังกํารถวํายพระเพลิงพระบรมศพพระบําทสมเด็จพระปรมินทรมหําภูมิพลอดุลยเดช เชน่ เดยี วกบั ทจี่ ดั ใหม้ วี งซมิ โฟนอี อเคสตรํา้ ภํายหลงั จํากพระรําชพธิ พี ระรําชทํานเพลงิ พระศพสมเดจ็ พระเจ้ําพ่ีนํางเธอ เจ้ําฟ้ํากัลยําณิวัฒนํา กรมหลวงนรําธิวําสรําชนครินทร์ ด้วยเป็นควํามบันเทิง ทตี่ อ้ งพระรําชนยิ ม ทงั้ ยงั ทรงอปุ ถมั ภด์ นตรคี ลําสสกิ ปรํากฏกํารณด์ งั กลํา่ วถอื เปน็ กํารจดั กํารมหรสพ ซ่ึงไม่จํากัดอยู่แต่เฉพําะโขนละครตํามจํารีตนิยมเท่ํานั้น แต่ยังผนวกเอําดนตรีนอกขนบ อันเป็น ควํามบันเทิงในวัฒนธรรมสํากลนิยมและประชํานิยมเข้ําไว้ด้วย
ดนตรีถวายอาลัยจากหัวใจพสกนิกร
นบั ตงั้ แตพ่ ระบําทสมเดจ็ พระปรมนิ ทรมหําภมู พิ ลอดลุ ยเดชเสดจ็ สสู่ วรรคําลยั เมอื่ วนั ท่ี ๑๓ ตุลําคม พ.ศ.๒๕๖๐ เป็นต้นมํา เห็นได้ชัดเจนว่ํามิได้มีแต่ดนตรีไทยตํามจํารีตรําชสํานักบรรเลง ในพระรําชพิธีพระบรมศพเท่ํานั้น ทว่ํายังมีกํารบรรเลงดนตรีในพิธีถวํายอําลัยโดยภําคประชําชน ทง้ั นเี้ พอื่ รํา ลกึ ถงึ พระมหํากรณุ ําธคิ ณุ อนั หําทส่ี ดุ มไิ ด้ ผเู้ ขยี นพจิ ํารณําปรํากฏกํารณน์ ว้ี ํา่ มเี หตมุ ําจําก ควํามสมั พนั ธใ์ กลช้ ดิ ของสถําบนั พระมหํากษตั รยิ ก์ บั ประชําชน พธิ กี รรมทเี่ กดิ ขนึ้ นเี้ ปน็ ไปเพอื่ ถวําย ในหลวงในพระบรมโกศ จงึ ไมจ่ ํา กดั อยแู่ ตพ่ ระรําชพธิ ขี องรําชสํา นกั เทํา่ นน้ั หํากแพรข่ ยํายไปในหมู่ สํามญั ชนผู้จงรักภักดีอีกด้วย
ดังที่ได้กล่ําวแล้วในข้ํางต้นว่ํา ในทํางคติชนวิทยํา-มํานุษยวิทยํา กํารไว้ทุกข์เป็นสัญญะ ของกํารแยกตัวออกจํากชีวิตปกติเพื่อใช้เวลําอยู่กับควํามโหยหําอําลัย กํารถวํายอําลัยด้วยดนตรี ของประชําชนไทย จึงเป็นกํารแสดงออกอย่ํางหนึ่งของขั้นตอนกํารเปลี่ยนผ่ําน ท่ํามกลํางช่วงเวลํา เปล่ียนผ่ําน คือ ช่วงเวลําตั้งแต่สวรรคตถึงก่อนกํารถวํายพระเพลิงพระบรมศพ เพื่อให้พสกนิกร ได้มีหนทํางถ่ํายทอดควํามรู้สึกจํากกํารสวรรคต แน่นอนว่ําบทบําทหน้ําท่ีที่สําคัญของดนตรีเพื่อ ถวํายอําลัยเป็นกํารแสดงออกซึ่งควํามเศร้ําโศก โดยเฉพําะกํารแต่งเพลงถวํายอําลัย ซึ่งศิลปิน นกั แตง่ เพลงลว้ นถํา่ ยทอดควํามรสู้ กึ ลงไปในเพลงทตี่ นเองแตง่ ทง้ั สนิ้ ไมว่ ํา่ จะเปน็ เพลงทแี่ ตง่ เนอื้ รอ้ ง ตํามขนบวรรณคดียอพระเกียรติ หรือเพลงที่มีเน้ือร้องแบบวัฒนธรรมประชํานิยม
เพลงทแ่ี ตง่ ตํามขนบวรรณคดยี อพระเกยี รติตวั อยํา่ งเชน่ เพลง“โอพ้ ระคนื สรวง”สํา หรบั คําร้อง-ทํานอง ประพันธ์โดย รศ.ดร.เชษฐ์ ติงสัญชลี มีคําร้องว่ํา “โอ้พระภูมิบาละพุทธางกูร พระประดจุ ดวงสรู ยส์ อ่ งในฟา้ พระเสดจ็ คนื สแู่ ดนสรวงดสุ ดิ า ดจุ ความมดื คลมุ ฟา้ โศกใจ โอพ้ ระหนอ่ พระนาถษิติราชะองค์ใด มาแต่จุฑาลัยโลกเลอฟ้า ยังซ่ึงความเกษมแด่มวลปวงประชา แล้วเสด็จคืน ฟา้ สรุ าลยั เมอื่ พระนริ าศยงั แดนสรวงแสนไกล อสั สชุ ลแหง่ ชาวไทยทว่ มทน้ ฟา้ หลงั่ ออกมาจากหวั ใจ แห่งมวลปวงประชา ปวงเหล่าข้าขอกราบลาด้วยหัวใจ แม้เสด็จสู่สรวงแมนใด พระเกียรติยังเกริกไว้ ชั่วดินฟ้า พระสิริยังคงอยู่ในใจข้าฯ ขอกราบลาพระนาถาด้วยหัวใจ” ๑
๑ เพลงโอ้คืนสรวง สํามํารถฟังได้จําก https://www.youtube.com/watch?v=Th71ukByS_I
5
ศิลปะ ประเพณี และความเชื่อในงานพระบรมศพและพระเมรุมาศ ๑3๙
เสด็จสู่แดนสรวง