Page 15 - เสด็จสู่แดนสรวง

ริ้วกระบวนแห่และพระเมรุเก่ําสุดเป็นงํานพระบรมศพของสมเด็จพระเพทรําชํา (ค้นพบภําพโดย Barend J. Terwiel ปี ค.ศ.๒๐๑๖) ประกอบกับคําให้กํารขุนหลวงหําวัด และหลักฐํานอื่นๆ พอจะ ลําดับได้ดังนี้ กระบวนแห่พระบรมศพมีม้ํานําร้ิวพร้อมธงและเครื่องผ้ําย่ํามทําบุญ ถัดมําเป็นรูปสัตว์ เทียมล้อ ได้แก่ นกอินทรี/นกหัสดีลิงค์ แรด/ระมําด ช้ําง เสือ สิงห์ กิเลน สิงโต รําชสีห์ คชสีห์ และ กินนร ตํามด้วยรําชรถน้อยใหญ่จํานวน ๗ คัน ได้แก่ พระพิชัยรําชรถอ่ํานหนังสือ (รถพระสังฆรําช) พระพชิ ยั รําชรถโปรยขํา้ วตอก (รถปรํายขํา้ วตอกดอกไม)้ พระพชิ ยั รําชรถโยง (รถโยงพระภษู ํา) และ พระมหําพชิ ยั รําชรถกฤษฎําธําร (รถพระบรมศพ) ซงึ่ ประดษิ ฐํานพระโกศภํายในบษุ บก ในคา ใหก้ าร ขุนหลวงหาวัดอธิบํายด้วยว่ํา หน้ํารถพระบรมศพมีมหําดเล็กเชิญพระแสงนําหน้ํารถ และขุนนําง คู่เคียงเครื่องสูง เจ้ําพนักงํานเล่นแตรสังข์ ปี่กลองชนะ และกลองมโหระทึก หลังรถพระบรมศพ มีเจ้ําพนักงํานเชิญเครื่องรําชูปโภคสําหรับพระบรมรําชอิสริยยศพระเจ้ําแผ่นดิน ถัดมําเป็นรําชรถ พระโกศจันทน์เป็นพระท่ีน่ังรอง ตํามด้วยรําชรถพํานทองรับท่อนจันทน์ ซึ่งรําชรถทั้งสองคันนี้ มีคู่เคียงและเครื่องสูงเหมือนรถพระบรมศพ ถัดมําเป็นรถพระประเทียบ ๑๒ รถ ซ่ึงภํายในมีเจ้ําจอม และพระสนมนุ่งขําวนั่งมําด้วย จํากนั้นตํามด้วยแถวของพระกํานัลนํางใน และพระบรมวงศํานุวงศ์ เมื่อถึงพระเมรุ เจ้ําพนักงํานจะเชิญพระโกศประดิษฐํานบนเสลี่ยงเวียนรอบพระเมรุ ๓ รอบ แล้วจึง เชิญพระโกศประดิษฐํานเหนือพระเบญจํา
ในสว่ นของกระบวนรปู สตั วน์ นั้ มเี รอื่ งหนงึ่ ทนี่ ํา่ สนใจคอื ในภําพวําดกระบวนแหพ่ ระบรมศพ ของสมเดจ็ พระเพทรําชํานนั้ ปรํากฏวํา่ ใชน้ กอนิ ทรนี ํา แทนทจ่ี ะเปน็ กํารใชแ้ รดหรอื ระมําดนํา ดงั เชน่ ท่ี ปรํากฏในคา ใหก้ ารขนุ หลวงหาวดั ทบี่ รรยํายกระบวนพระบรมศพพระเจํา้ อยหู่ วั บรมโกศ หรอื กระทงั่ ในสมยั รตั นโกสนิ ทรก์ ใ็ ชแ้ รดนํา เชน่ กนั ถํา้ ยดึ ตํามอํายขุ องหลกั ฐําน เปน็ ไปไดว้ ํา่ ในสมยั ของพระเพทรําชํา หรือก่อนหน้ํานั้น นกอินทรีคงเป็นสัตว์นํากระบวน แต่ในสมุดภําพกระบวนแห่พระบรมศพสมเด็จ พระพุทธยอดฟ้ําจุฬําโลกมหํารําช นกอินทรีนี้ระบุว่ําเป็นนกหัสดีลิงค์ เช่ือกันว่ํานกหัสดีลิงค์เป็นนก มีพละกําลังมํากสํามํารถนําดวงวิญญําณของผู้ตํายไปสู่สรวงสวรรค์ ในทํางอุบลรําชธํานีมีตํานําน เลํา่ วํา่ ระหวํา่ งกํารแหพ่ ระบรมศพกษตั รยิ น์ ครเชยี งรงุ้ ไดม้ นี กหสั ดลิ งิ คจ์ ํากปํา่ หมิ พํานตบ์ นิ มําคําบเอํา พระบรมศพไป ทํา ใหต้ อ้ งหําผกู้ ลํา้ ไปตํามเอําศพกลบั มํา จนกระทงั่ เจํา้ นํางสดี ําไดใ้ ชศ้ รยงิ นกหสั ดลี งิ ค์ ตกลงมําตําย พระมเหสีจึงให้ประกอบพิธีถวํายพระเพลิงพระบรมศพของกษัตริย์พร้อมนกหัสดีลิงค์ (บําเพ็ญ ณ อุบล และคณะ ๒๕๓๕) ด้วยตํานํานและควํามเชื่อดังกล่ําวเป็นมูลเหตุให้ทํางล้ํานช้ําง และล้ํานนํายังคงมีประเพณีกํารปลงศพพระเถระผู้ใหญ่ด้วยปรําสําทนกหัสดีลิงค์ ซ่ึงดูจะเป็นท่ีนิยม ของกลุ่มคนไท ในขณะที่ทํางพม่ํามีกํารใช้ปรําสําทนกกํารเวก (มักเข้ําใจว่ําเป็นหงส์) สําหรับศพ พระเถระเช่นกัน อย่ํางไรก็ตําม ไม่ว่ําจะเป็นนกอินทรีหรือนกหัสดิลิงค์หรือกํารเวกนี้ต่ํางสะท้อน ประเพณกี ํารปลงศพดว้ ยนก ซงึ่ อําจสบื มําจํากประเพณขี องอนิ เดยี หรอื เปน็ ประเพณดี ง้ั เดมิ ของคน ในภมู ภิ ําคนเี้ องทมี่ กี ํารนบั ถอื นกศกั ดสิ์ ทิ ธอิ์ ยแู่ ลว้ ดงั ปรํากฏอยบู่ นหนํา้ กลองมโหระทกึ ในวฒั นธรรม ดองซอน เหตุท่ีนับถือนก เพรําะนกเป็นสัญลักษณ์ของท้องฟ้ํา ซึ่งหมํายถึงสวรรค์น่ันเอง
นอกจํากน้ีแล้ว มีอีกเรื่องหนึ่งท่ีน่ําสนใจด้วยคือ จะเห็นได้ว่ํารําชรถเชิญพระบรมศพที่มี กํารประดับรูปพญํานําคแกะสลักปิดทองอย่ํางสวยงํามนั้นอําจมีรํากมําจํากควํามเช่ือเรื่องเรือ
ศิลปะ ประเพณี และความเชื่อในงานพระบรมศพและพระเมรุมาศ ๑3
เสด็จสู่แดนสรวง