Page 156 - เสด็จสู่แดนสรวง
P. 156
ขนบท่ีเปลี่ยนแปลงในช่วงรัชกาลที่ 4 – ๗
ในชว่ งสมยั พระบําทสมเดจ็ พระจอมเกลํา้ เจํา้ อยหู่ วั รชั กําลที่ ๔ สยํามประเทศไดเ้ ปดิ รบั เอํา ขนบธรรมเนยี มจํากชําตติ ะวนั ตกเพอ่ื ปรบั ตวั ตํามกระแสโลก มชี ําวยโุ รปและอเมรกิ นั ไดเ้ ขํา้ มอี ทิ ธพิ ล ทํางควํามคิดอย่ํางสูงและได้เข้ําร่วมงํานพระบรมศพ/พระศพด้วย (สมเด็จพระบรมโอรสําธิรําช เจ้ําฟ้ํามหําวชิรุณหิศ ๒๕๕๓: ๙๗) ดังนั้น จึงไม่ใช่เรื่องแปลกอะไรท่ีบรรดํามูลนํายและเจ้ํานํายจะรับ เอําขนบของตะวนั ตกมําปรบั ใชเ้ พอื่ ใหค้ ลํา้ ยคลงึ กบั ชําตทิ เี่ จรญิ แลว้ สํา หรบั ลกั ษณะขนบธรรมเนยี ม ที่มีกํารเปลี่ยนแปลงในช่วงสมัยนี้ที่สําคัญมีดังต่อไปนี้
ประกาศนุ่งขาวไว้ทุกข์
หลักฐํานกํารปรับเปลี่ยนแบบแผนกํารแต่งสีไว้ทุกข์พบในพระบรมรําชโองกํารประกําศ นุ่งผ้ําขําว เมื่อปีจุลศักรําช ๑๒๔๙ (พ.ศ. ๒๔๓๐) ประกําศขึ้นในครําวงํานพระศพ สมเด็จพระเจ้ํา บรมวงศเ์ ธอ เจํา้ ฟํา้ กรมพระยําบํา รําบปรปกั ษ์ ดงั ไดก้ ลํา่ วไปแลว้ (ราชกจิ จานเุ บกษา ๒๔๓๐ก: ๓๕) ซง่ึ ในพระบรมรําชโองกํารฉบบั นไี้ ดม้ กี ํารปรบั แบบแผนกํารแตง่ สไี วท้ กุ ขค์ อื ถํา้ ผไู้ วท้ กุ ขเ์ ปน็ ญําตสิ นทิ และมีอํายุอ่อนกว่ําหรือไม่เป็นญําติกันแต่มีบรรดําศักดิ์ต่ํากว่ําหรือจะแสดงควํามนับถืออย่ํางย่ิง ให้แต่งกํายขําวล้วนไว้ทุกข์ แต่ถ้ําผู้ไว้ทุกข์เป็นญําติสนิทท่ีมีอํายุแก่กว่ําหรือญําติห่ํางๆ และมีอํายุ อ่อนกว่ํา หรือไม่ได้เป็นญําติแต่มีบรรดําศักดิ์สูงกว่ําให้แต่งดําล้วนไว้ทุกข์
จํากข้อควํามข้ํางต้น โดยสรุปคือ ผู้น้อยแต่งชุดขําวให้ผู้ใหญ่ (ในทํางอํายุและบรรดําศักดิ์) ผู้ใหญ่แต่งชุดดําให้กับผู้น้อย ดังน้ัน จึงดูเหมือนว่ํามีมําตรฐํานเร่ืองอํายุและฐํานันดรศักดิ์ที่ตี ควบคกู่ นั หลกั ฐํานดงั กลํา่ วเหน็ ไดจ้ ํากภําพผรู้ ว่ มงํานถวํายพระเพลงิ สมเดจ็ กรมพระสวสั ดวิ ดั นวศิ ษิ ฎ์ ท่ีวัดปิ่นบังอร เมืองปีนัง ซึ่งในภําพจะเห็นว่ําในภําพมีแต่สมเด็จฯ กรมพระยําดํารงรําชํานุภําพที่ ทรงชดุ ดํา ทงั้ นเี้ พรําะมพี ระชนมํายสุ งู กวํา่ สว่ นเจํา้ นํายทรงชดุ ขําว เปน็ ไปไดว้ ํา่ กํารเรมิ่ แตง่ ดํา ลว้ นนี้ ได้รับอิทธิพลมําจํากตะวันตก
ผู้ร่วมงํานถวํายพระเพลิงสมเด็จ กรมพระสวัสดิวัดนวิศิษฎ์ ที่วัดปิ่นบังอร เมืองปีนัง
(ที่มํา: ธนกฤต ลออสุวรรณ ถ่ํายจําก นิทรรศกํารที่วัดปิ่นบังอร เมืองปีนัง)
เสด็จสู่แดนสรวง
๑54 ศิลปะ ประเพณี และความเช่ือในงานพระบรมศพและพระเมรุมาศ
