Page 158 - เสด็จสู่แดนสรวง

ขอ้ ทสี่ อง ในประกําศเรอื่ งโกนผม ในครําวสมเดจ็ พระบรมโอรสําธริ ําชเจํา้ ฟํา้ มหําวชริ ณุ หศิ สวรรคต ขอ้ ควํามในประกําศปรํากฏวํา่ “การทโี่ กนศศี ะนนั้ กไ็ มเ่ ปนทตี่ อ้ งพระราชอธั ยาไศรยอนั ใด” อกี ทงั้ ในประกําศฉบบั เดยี วกนั ยงั ยํา้ วํา่ กํารโกนผมเปน็ เกยี รตยิ ศแบบเกํา่ ซงึ่ หมํายควํามวํา่ พระเจํา้ อยหู่ วั ไม่โปรดเรื่องกํารโกนผมแล้ว ทั้งนี้อําจจะเป็นธรรมเนียมท่ีพ้นสมัย
ข้อสุดท้ําย จํากหลักฐํานภําพถ่ํายเก่ําพระยําเพ็ชรรัตน์ (โมรํา ไกรฤกษ์) ในปี ร.ศ. ๑๒๒ (พ.ศ. ๒๔๔๗) บุคคลในภําพถ่ํายซึ่งเป็นญําติมีแต่นุ่งขําวไม่ปรํากฏว่ํามีใครโกนผม ดังนั้น จึงแสดง ให้เห็นจํารีตกํารโกนเริ่มที่จะลดลงแล้วนับแต่รัชกําลท่ี ๕
งํานพระรําชทํานเพลิงศพ พระยําเพ็ชรรัตน์ (โมรํา ไกรฤกษ์) (ที่มํา: หลวงสํารนัยประสําสน์ ๒๔๙๙)
การประกาศจานวนวันไว้ทุกข์
กํารเปลย่ี นแปลงสํา คญั ในชว่ งรชั กําลที่ ๕ คอื กํารใหม้ กี ํารประกําศจํา นวนวนั ไวท้ กุ ขภ์ ํายใน พระรําชวงศ์ หลกั ฐํานเกํา่ สดุ เกยี่ วกบั หมํายไวท้ กุ ขเ์ ทํา่ ทสี่ ํามํารถสบื คน้ พบคอื ประกําศ “พระอํากําร พระบวรวงษ์เธอพระองค์เจ้ําวิไลยทรงกัลยํา” ราชกิจจานุเบกษา วันอําทิตย์ เดือนยี่ แรมสิบห้ําค่ํา จ.ศ.๑๒๔๖ (พ.ศ. ๒๔๒๗), หน้ํา ๒๒ – ๒๓ เนื้อหําสําคัญในประกําศฉบับนี้คือ มีประกําศให้เจ้ํานําย ท้ังพระรําชวงศ์ไว้ทุกข์ เพรําะก่อนหน้ํานี้เช่นใน ราชกิจจานุเบกษา ในปี จ.ศ.๑๒๔๑ (พ.ศ. ๒๔๒๒) ได้ออกประกําศข่ําวพระองค์เจ้ํากําพย์กนกรัตนสิ้นพระชนม์ไม่มีกํารประกําศจํานวนวันไว้ทุกข์ ของพระรําชวงศ์ (ราชกิจจานุเบกษา ๒๔๒๒ก: ๖๑-๖๒)
อย่ํางไรก็ตําม ใช่ว่ําจะมีกํารประกําศไว้ทุกข์ให้กับทุกพระองค์ หรือถือปฏิบัติกันในหมู่ รําชวงศ์เพียงอย่ํางเดียว ดังเห็นได้จํากเจ้ํานํายบํางพระองค์เมื่อสิ้นพระชนม์แล้วไม่มีกํารประกําศ หมํายไว้ทุกข์ ยกตัวอย่ํางกรณีต่อไปนี้ สมเด็จพระบรมโอรสําธิรําชเจ้ําฟ้ํามหําวชิรุณหิศ และสมเด็จ พระเจํา้ บรมวงศเ์ ธอ กรมพระยําสดุ ํารตั นประยรู สํา หรบั กรณเี จํา้ นํายสองพระองคน์ ดี้ อู อกจํากแปลก เพรําะมีประกําศเสด็จสวรรคตและสิ้นพระชนม์ รวมถึงประกําศไว้ทุกข์ทํางรําชกําร แต่ไม่ปรํากฏ ประกําศวันไว้ทุกข์ของพระรําชวงศ์ หรืออําจจะมีประกําศไว้ทุกข์ทํางรําชกําร ๑ เดือนไปแล้ว (ดูรําย ละเอียดในส่วนไว้ทุกข์รําชกําร)
เสด็จสู่แดนสรวง
๑5๖ ศิลปะ ประเพณี และความเชื่อในงานพระบรมศพและพระเมรุมาศ