Page 159 - เสด็จสู่แดนสรวง
P. 159
อีกกรณีคือเม่ือพระเจ้ํารําชวงศ์เธอ กรมหมื่นสถิตธํารงศักดิ์ พระบวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้ํา อรณุ พระเจํา้ พนี่ ํางเธอพระองคเ์ จํา้ ทกั ษณิ ชํา สน้ิ พระชนมไ์ ดม้ ปี ระกําศในราชกจิ จานเุ บกษา (๒๔๕๐: ๖๔๖) หํากแต่ไม่มีประกําศไว้ทุกข์ ในขณะเดียวกันเม่ือพระบวรวงศ์เธอพระองค์เจ้ําวิไลยทรงกัลยํา สิ้นพระชนม์ ซึ่งเป็นเจ้ํานํายวังหน้ํากลับมีหมํายให้ไว้ทุกข์ (ราชกิจจานุเบกษา ๒๔๒๒ข: ๒๑-๒๓) ดังนั้น จึงสันนิษฐํานในกรณีน้ีได้ว่ําคงจะเป็นตํามพระรําชอัธยําศัย กรณีสุดท้ํายคือพระเจ้ําลูกเธอ เขจรจิรประดิษฐ์ อําจจะเป็นเพรําะสิ้นพระชนม์เมื่อพระชนมํายุ ๒ เดือน อําจเป็นเพรําะเป็นเพียง ทํารกเท่ํานั้น
ดังนั้น ก่อนหน้ําที่จะมีกํารประกําศจํานวนวันไว้ทุกข์ของพระรําชวงศ์อําจจะไม่มีระเบียบ ตํายตัวนัก นอกจํากน้ี ยังพบว่ําเรื่องจํานวนวันไว้ทุกข์ที่ประกําศในราชกิจจานุเบกษาสมัยรัชกําล ท่ี ๕ มีกํารนับจํานวนวันไว้ทุกข์ของเจ้ํานํายแต่ละองค์ไม่เท่ํากัน ข้ึนอยู่กับควํามสนิททํางสําย พระโลหิต แต่พอสังเกตได้ดังต่อไปน้ีพระโอรสธิดําของเจ้ํานํายที่สิ้นพระชนม์ไว้ทุกข์ ๓๖๕ วัน ซึ่งถือว่ําเป็นจํานวนมํากที่สุดของจํานวนในกํารไว้ทุกข์ของพระรําชวงศ์ กรณีเจ้ํานํายที่สิ้นพระชนม์ เป็นพระมํารดําพระเจ้ําลูกเธอ เช่น พระอัครชํายําเธอหม่อมเจ้ําเสําวภําคนํารีรัตน์ พระเจ้ําลูกเธอ ในพระนํางไว้ทุกข์ ๓๖๖ วัน คือ มํากกว่ําพระเจ้ําลูกเธอทั่วไป ๓๓๐ วัน (ราชกิจจานุเบกษา ๒๔๓๐ค: ๑๓๒-๑๓๓) กรณีเจ้ํานํายที่ส้ินพระชนม์ฐํานันดรเท่ํากัน เช่น พระเจ้ําลูกเธอพระองค์เจ้ํา ในรัชกําล ที่ ๕ สิ้นพระชนม์ พระเจ้ําลูกเธอในรัชกําลที่ ๕ พระองค์จะไว้ทุกข์ ๙๐ วัน ส่วนเจ้ํานํายพระองค์อื่น จะลดจํานวนวันตํามลําดับดังนี้ ๔๕ วัน ๓๐ วัน ๑๕ วัน ๗ วัน และ ๑ วัน
หํากแตใ่ นกรณที เี่ จํา้ นํายทส่ี นิ้ พระชนม์ สมเดจ็ พระเจํา้ ลกู เธอ ทร่ี ว่ มพระอทุ ร หรอื พระองคเ์ จํา้ ทร่ี ว่ มเจํา้ จอมมํารดําเดยี วกนั จะไวม้ ํากกวํา่ สมเดจ็ พระเจํา้ ลกู เธอและพระองคเ์ จํา้ องคอ์ นื่ เชน่ ในกรณี ของสมเด็จพระเจ้ําลูกยําเธอเจ้ําฟ้ําศิริรําชกกุธภัณฑ์สิ้นพระชนม์ สมเด็จพระเจ้ําลูกเธอ ในพระเจ้ํา พระรําชเทวี (อิสริยยศสมเด็จพระพัชรินทรําบรมรําชินีนําถ พระพันปีหลวง ขณะน้ัน) จะไว้ทุกข์ ๒๙๓ วัน ส่วนพระเจ้ําลูกเธอทั่วไปไว้ ๑๐๗ วัน (ราชกิจจานุเบกษา ๒๔๓๐ข: ๘๑ – ๘๒) และในกรณี ของพระองค์เจ้ําประไพพรรณพิลําศ สิ้นพระชนม์ พระองค์เจ้ําประภําพรรณพิไลย ไว้ทุกข์ ๑๘๐ วัน มํากกว่ําพระเจ้ําลูกเธอทั่วไป ๙๐ วัน (ราชกิจจานุเบกษา ๒๔๒๙: ๒๘๖)
ในกรณีกรมขุนสุพรรณภําควดีสิ้นพระชนม์ พระเจ้ําลูกยําเธอที่สนิทกันทํางเจ้ําจอมมํารดํา คือ พระองค์เจ้ําอําภํากรเกียรติวงศ์ พระองค์เจ้ําสุริยงประยุรพันธุ์ จะต้องไว้ทุกข์มํากกว่ําพระเจ้ํา ลูกเธอพระองค์อื่น เพรําะเจ้ําคุณพระประยูรวงศ์เจ้ําจอมมํารดําในกรมขุนสุพรรณภําควดีเป็นพี่สําว ของเจ้ําจอมมํารดําโหมดในพระเจ้ําลูกเธอทั้ง ๒ พระองค์
นอกจํากนี้หม่อมเจ้ําในพระองค์เจ้ําอําภํากรเกียรติวงศ์จะต้องไว้ทุกข์มํากกว่ําหม่อมเจ้ํา พระองค์อื่นและพระเจ้ําวรวงศ์เธอ ในสมเด็จฯ เจ้ําฟ้ํากรมพระภําณุพันธุวงศ์วรเดชต้องไว้ทุกข์ มํากกว่ําพระเจ้ําวรวงศ์เธอสํายอื่น เพรําะมีหม่อมมํารดําคือหม่อมแม้นซึ่งเป็นน้องสําวเจ้ําคุณ พระประยูรวงศ์ (ราชกิจจานุเบกษา ๒๔๔๘: ๑๒๒-๑๒๓)
หม่อมเจ้ําในพระเชษฐําหรือพระอนุชําร่วมเจ้ําจอมมํารดํากับเจ้ํานํายที่สิ้นพระชนม์ จะต้อง ไว้ทุกข์มํากกว่ําหม่อมเจ้ําช้ันเดียวกันท่ัวไป ๑ เท่ํา เช่น ในกรณีท่ีพระเจ้ําน้องนํางเธอพระองค์เจ้ํา
๖
ศิลปะ ประเพณี และความเชื่อในงานพระบรมศพและพระเมรุมาศ ๑5๗
เสด็จสู่แดนสรวง
