Page 160 - เสด็จสู่แดนสรวง
P. 160
เจ้ํานํายพระรําชโอรสธิดําพระเจ้ําอยู่หัวรัชกําลที่ ๕ ทรงไว้ทุกข์ (ที่มํา: ดิษพงศ์ เนตรล้อมวงศ์)
บรรจบเบญจมํา หม่อมเจ้ําในพระเจ้ําน้องยําเธอกรมหม่ืนพรหมวรํานุรักษ์พระเชษฐําร่วมเจ้ําจอม มํารดําต้องไว้ทุกข์ ๙๐ วัน (ราชกิจจานุเบกษา ๒๔๓๖: ๒๐๓-๒๐๔)
จํากจํานวนวันในหมํายไว้ทุกข์พบว่ํา เม่ือเจ้ํานํายวังหลวงส้ินพระชนม์ เจ้ํานํายวังหน้ํา รัชกําลท่ี ๑ ไว้ทุกข์เท่ํากับเจ้ํานํายวังหน้ํารัชกําลที่ ๓ ซ่ึงมีจํานวนน้อยกว่ําเจ้ํานํายวังหน้ํารัชกําล ท่ี ๒ แสดงว่ํา รําชสํานักมองว่ําเจ้ํานํายวังหน้ํารัชกําลท่ี ๓ เป็นพระญําติห่ํางๆ แต่ในขณะเดียวกัน หม่อมเจ้ําวังหลังมีจํานวนวันไว้ทุกข์น้อยกว่ําหม่อมเจ้ําวังหน้ํารัชกําลท่ี ๑
ต่อมําในสมัยรัชกําลท่ี ๖ ทรงตรําพระรําชกฤษฎีกําเมื่อวันที่ ๒๒ สิงหําคม พ.ศ. ๒๔๕๖ ไดม้ กี ํารแกไ้ ขแบบแผนกํารไวท้ กุ ขภ์ ํายในรําชสํา นกั ใหม่ ใหม้ จี ํา นวนวนั ไวท้ กุ ขท์ ต่ี ํายตวั โดยขนึ้ อยกู่ บั ลํา ดบั สกลุ ยศของเจํา้ นํายทส่ี นิ้ พระชนมว์ ํา่ มคี วํามใกลช้ ดิ กบั พระเจํา้ อยหู่ วั มํากเพยี งใด ซงึ่ ผดิ กบั ขนบ ในสมัยรัชกําลที่ ๕ ท่ีถือตํามเจ้ํานํายไว้ทุกข์มีควํามสัมพันธ์ใกล้กับเจ้ํานํายที่ส้ินพระชนม์ ดังนั้น ในช่วงรัชกําลท่ี ๖–๗ จึงไม่มีประกําศจํานวนไว้ทุกข์เหมือนด่ังครั้งรัชกําลท่ี ๕
อยํา่ งไรกต็ ําม ในตอนทํา้ ยไดร้ ะบวุ ํา่ ถํา้ เจํา้ นํายทส่ี น้ิ พระชนมเ์ ปน็ พระญําตใิ กลช้ ดิ จะไวท้ กุ ข์ ก่ีวันก็ได้ นอกจํากน้ี จํานวนวันไว้ทุกข์ถวํายเจ้ํานํายที่ส้ินพระชนม์อําจจะมีจํานวนวันเพ่ิมจําก ในพระรําชกฤษฎีกําก็เป็นแต่ทรงพระกรุณําโปรดเกล้ําฯ เช่น คร้ังที่สมเด็จพระเจ้ําพี่ยําเธอ เจ้ําฟ้ํา มหิดลอดุลยเดชกรมขนุสงขลํานครินทร์ส้ินพระชนม์โปรดเกลํา้ฯใหไ้ว้ทกุขใ์นรําชสํานกัเปน็ระยะ เวลํา ๑๐๐ วัน (ราชกิจจานุเบกษา ๒๔๗๒: ๒๑๔๓-๒๑๔๕) นอกจํากนี้ ในพระรําชกฤษฎีกําฉบับน้ี ยังครอบคลุมถึงข้ํารําชสํานักและเหล่ํานํายทหํารรําชองครักษ์ ซึ่งแตกต่ํางกว่ํากํารประกําศหมําย ไว้ทุกข์คร้ังรําชกํารท่ีครอบคลุมเฉพําะพระรําชวงศ์
จํากท่ีกล่ําวมําจํานวนวันในกํารไว้ทุกข์สัมพันธ์กับฐํานันดร พระรําชอิสริยยศ ซ่ึงอําจรวม เรียกว่ํา “อํานําจ” รวมถึงควํามสัมพันธ์ทํางเครือญําติและส่วนบุคคล
เสด็จสู่แดนสรวง
๑5๘ ศิลปะ ประเพณี และความเชื่อในงานพระบรมศพและพระเมรุมาศ
