Page 174 - เสด็จสู่แดนสรวง

ทหํารเรือถวํายแด่พระศพสมเด็จพระเจ้ําพี่ยําเธอ เมื่อเก็บพระอัฐิทรงพระภูษําขําวอันแสดงถึง ควํามสัมพันธ์ของพระองค์ที่ทรงตระหนักถึงพระเชษฐํา โดยทรงประดับเครื่องรําชอิสริยําภรณ์ สํายสะพํายมหําวชิรมงกุฎ (ราชกิจจานุเบกษา ๒๔๗๒: ๔๖๐๘) ดังนั้น อําจกล่ําวได้ว่ํา เครื่องรําช อิสริยําภรณ์จึงไม่ได้เป็นแค่เครื่องบอกชั้นยศเท่ําน้ันหํากยังสัมพันธ์กับควํามเชื่อด้ํานควํามเป็น มงคลและกํารให้เกียรติกับผู้วํายชนม์อีกด้วย
จะเห็นได้ว่ํา กํารแต่งกํายในงํานศพและไว้ทุกข์ในรําชสํานักสยํามถูกกําหนดจนเป็น แบบแผนอยํา่ งจรงิ จงั นบั ตง้ั แตร่ ชั กําลท่ี ๖ เปน็ ตน้ มํา โดยมรี ํากฐํานและวธิ คี ดิ ทไี่ ดร้ บั มําจํากตะวนั ตก อย่ํางไรก็ดี ธรรมเนียมกํารแต่งกํายไว้ทุกข์นี้มีกํารเปล่ียนแปลงครั้งสําคัญอีกครั้งและลงสู่ระดับ ประชําชนทุกหมู่เหล่ําเมื่อคณะรัฐมนตรีในสมัยจอมพล ป.พิบูลสงครําม ได้ประกําศระเบียบ กํารแต่งกํายไวท้กุข์ในงํานศพพ.ศ.๒๔๘๔(สํานักงํานเสริมสรํา้งเอกลกัษณข์องชําติ๒๕๔๓:๓๕๒) โดยมีหลักกํารอย่ํางย่นย่อคือข้ํารําชกํารให้แต่งเคร่ืองแบบตํามหมํายรับสั่งของพระรําชวัง โดยให้ใช้ ผํา้ สดี ํา พนั แขนเสอื้ เบอื้ งบน สว่ นพสกนกิ รใหแ้ ตง่ ชดุ ดํา ลว้ น ซงึ่ แบบแผนดงั กลํา่ วนยี้ งั คงใชส้ บื ตอ่ มํา จนถึงปัจจุบัน
การยิงสลุตถวายความเคารพแด่พระบรมศพ
ในงํานพระรําชพธิ พี ระบรมศพ ทหํารบกและทหํารเรอื จะทํา กํารยงิ สลตุ (ปนื ใหญ)่ เพอ่ื เปน็ กํารถวํายควํามเคํารพแด่พระบําทสมเด็จพระเจ้ําอยู่หัว และสมเด็จพระบรมรําชินีด้วย ถือเป็น แบบแผนธรรมเนียมจํากตะวันตกอีกอย่ํางหนึ่งที่ปรํากฏในงํานพระรําชพิธีพระบรมศพ/พระศพ ของสยําม ซึ่งเริ่มต้นปฏิบัติกันในสมัยรัชกําลที่ ๕ ดังเห็นได้จํากในครําวงํานพระบรมศพรัชกําลที่ ๕ นับแต่กํารถวํายน้ําสรงพระบรมศพ จนกระท่ังกระบวนอัญเชิญพระบรมศพสู่พระบรมมหํารําชวัง ประดษิ ฐํานในพระโกศทองใหญ่ ทหํารไดย้ งิ สลตุ ถวําย ใน จดหมายเหตงุ านพระบรมศพ รชั กาลท่ี ๕ บันทึกไว้ว่ํา “เมื่อเวลาถวายน้าสรงพระบรมศพแต่เวลาบ่าย ๔ โมงเศษนั้น กรมทหารบก ทหารเรือ ยิงปืนใหญ่ถวายคานับทุกนาทีตลอดมาจนเชิญพระบรมศพเข้าสู่พระบรมมหาราชวังประดิษฐาน บนพระที่นั่งดุสิตมหาปราสาทเสร็จแล้ว เวลา ๔ ทุ่มเศษจึงหยุดยิงปืนใหญ่” (ยิ้ม ปัณฑยํางกูร ๒๕๓๕: ๖๓) เช่นเดียวกับบันทึกส่วนพระองค์ของรัชกําลที่ ๖ ได้กล่ําวถึงกํารยิงสลุตของฝ่ํายทหําร “ทหารบกได้ยิงปืนใหญ่นาทีละนัดต้ังแต่ลงมือสรงพระบรมศพ, จนกระบวนเข้าไปถึงในพระบรม มหาราชวงั , คอื เวลา ๙ นาฬกิ าเศษหลงั เทย่ี ง” (รําม วชริ ําวธุ ๒๕๕๗: ๕๓) เหตทุ ที่ หํารทํา กํารยงิ สลตุ ถวํายพระเกียรติยศแด่พระบําทสมเด็จพระจุลจอมเกล้ําเจ้ําอยู่หัวนั้นเพรําะถือว่ําพระองค์ทรงดํารง พระสถํานะเป็นจอมทัพไทย
นอกจํากน้ีแล้ว ในกํารถวํายพระเพลิงพระบรมศพ ทหํารเรือและทหํารบกจะจัดแถวทหําร ยงิสลตุถวํายพระบรมศพอีกดว้ยซ่ึงเรม่ิตน้ขนึ้ในสมยัรชักําลที่๕เชน่กันดงัเห็นไดจ้ํากในกํารถวําย พระเพลงิ พระบรมศพสมเดจ็ พระศรพี ชั รนิ ทรําบรมรําชนิ นี ําถ พระบรมรําชชนนพี นั ปหี ลวง “จงึ โปรด เกล้าฯ ให้เชิญพระบรมศพลงจากที่ประดิษฐาน เจ้าพนักงานประโคมสังข์แตรกลองชนะ ทหารเรือ ยิงปืนใหญ่ทุกนาทีเสมอไป...” (ราชกิจจานุเบกษา ๒๔๖๓: ๖๕๐) นอกจํากน้ีแล้วยังพบว่ําหําก เจ้ํานํายพระองค์ใดที่เคยรับรําชกํารทหํารก็จะมีกํารยิงสลุตให้เช่นกัน ตัวอย่ํางเช่นในงํานพระศพ
เสด็จสู่แดนสรวง
๑๗๒ ศิลปะ ประเพณี และความเชื่อในงานพระบรมศพและพระเมรุมาศ