Page 195 - เสด็จสู่แดนสรวง
P. 195
๓. บาทหลวง
ต วั ล ะ ค ร บ ํา ท ห ล ว ง น มี ้ ปี ร ํา ก ฏ เ พ ยี ง เ ร อ่ ื ง เ ด ยี ว ค อื ใ น ว ร ร ณ ค ด เี ร อื ่ ง พ ร ะ อ ภ ยั ม ณ ี ข อ ง ส นุ ท ร ภ ่ ู ซงึ่ ขณะนนั้ สยํามเรมิ่ ไดร้ บั อทิ ธพิ ลตะวนั ตก มคี วํามรบั รเู้ รอื่ งครสิ ตศ์ ําสนํามํากขนึ้ ดงั นน้ั เมอ่ื สนุ ทรภู่ จะกลํา่ วถงึ งํานศพของพระเจํา้ กรงุ ลงกําและอศุ เรนซงึ่ เขํา้ รตี จงึ เลอื กจะทํา พธิ โี ดยบําทหลวงมํากกวํา่ ใช้ตัวละครฤๅษี หรือพระสงฆ์
อย่ํางไรก็ดี พิธีฝังศพแบบฝรั่งตํามท่ีสุนทรภู่กล่ําวไว้ในเร่ืองพระอภัยมณีน้ันท่ีกล่ําวว่ํา ฝังศพโดยเอําเท้ําชี้ฟ้ํานั้นพบว่ําไม่มีทํากันในกํารฝังศพของชําวคริสต์ เช่นเดียวกันกับกํารกรวดน้ํา ท่ีเป็นกํารทําบุญแบบชําวไทยพุทธ ส่วนในแง่ของนิกํายนั้นงํานศพนี้น่ําจะเป็นคําทอลิก เพรําะ “บําทหลวงนงุ่ หม่ ดํา ” ซงึ่ มศี กั ดเ์ิ ปน็ สงั ฆรําช สํา หรบั พธิ ฝี งั ศพทํางศําสนําครสิ ตน์ กิ ํายโรมนั คําทอลกิ เปลื้อง ณ นคร ได้อธิบํายไว้ว่ํา
เม่ือมีผู้ถึงแก่กรรม เจ้ําภําพจะอําบน้ําศพ ผลัดเปลี่ยนเสื้อผ้ําให้เรียบร้อย แล้วบรรจุศพ ในโลง หรืออําจตั้งศพไว้รอญําติมิตรให้พร้อมเพรียง ในขณะที่ญําติมิตรที่มําคํานับศพจะสวดอุทิศ ให้แก่ผู้ตําย บทสวดนั้นถ้ําผู้ตํายเป็นคนไทยก็จะสวดเป็นภําษําไทยตํามบทท่ีทํางศําสนําได้รวมไว้ ในหนังสือชื่อ “ภาวนา” ในบทสวดน้ันมีใจควํามให้ระลึกถึงพระเยซู และขอให้พระเจ้ําเมตตําต่อ วิญญําณของผู้ตํายครั้นถึงกําหนดฝัง เจ้ําภําพจะนําศพซ่ึงบรรจุเรียบร้อยแล้วมําต้ังบนคํานหําม ท่ีหน้ําโบสถ์ แล้วบําทหลวงจะออกรับศพ พร้อมศิษย์ถือกํางเขน (cross bearer) ๑ คน ถือเทียน (acolyte) ๒ คน ถือเต้ํากํายําน (censer) ๑ คน ถือเต้ําน้ําเสก (holy water vessel) ๑ คน และ คู่สวด (chorister) (บ้ํางแปลว่ํานักขับ) ถ้ํามี
เมื่อบําทหลวงมําถึงที่ตั้งศพ ท่ํานจะพรมน้ํามนต์ คือน้ําเสกที่หีบศพ และสวดมนต์ ตํามลัทธิศําสนํา มนต์ที่สวดนั้นเป็นภําษําละติน บทท่ีสวดชื่อ Exsequiarum Ordo มีใจควําม ขอขมําโทษตอ่ พระผเู้ ปน็ เจํา้ ไถบ่ ําปตํา่ งๆ ทผ่ี ตู้ ํายทํา ไว้ และขอประทํานพระกรณุ ําโปรดใหว้ ญิ ญําณ ผตู้ ํายไดเ้ สวยสขุ ในสวรรค์ ครนั้ แลว้ บําทหลวงจะนํา ศพเขํา้ ไปสวู่ ดั ทํา่ นจะสวดมนตเ์ รอื่ ยไป เมอื่ จบบท แล้วท่ํานจะเดินเวียนหีบศพพลํางพรมน้ําเสก และโยนเต้ํากํายําน เต้ํากํายํานน้ันใส่ถ่ํานไฟมีสํายถือ บําทหลวงจะจับสํายถือยกสูงขึ้นรําวหน้ําอก แล้วแกว่งเต้ํากํายํานขึ้นลงไปข้ํางหน้ํารอบๆ ศพ (สมปรําชญ์ อัมมะพันธ์ ๒๕๓๖: ๑๙๖)
ครั้นแล้วท่ํานจะนําศพไปยังป่ําช้ํา โดยมีเด็กถือเทียนและถือกํางเขนนําท่ําน และคู่สวด จะสวดนําไปจนถึงหลุมศพ คนท่ีมําในพิธีเดินตํามศพไปเมื่อกระบวนถึงที่ฝัง (หรือที่บรรจุ) แล้ว บําทหลวงจะพรมน้ําเสก และโยนกํายํานที่หลุมศพ และที่ฝังศพอีกคร้ังหนึ่ง พร้อมกับสวดมนต์ ไปจนจบบท เจ้ําภําพจึงยกศพลงวํางยําวในหลุม แล้วเจ้ําภําพจะหยิบดินก้อนหนึ่งส่งให้บําทหลวง บําทหลวงรับก้อนดินโยนลงหลุมแล้วท่ํานก็กลับ เจ้ําภําพจะอยู่จัดกํารกลบดินให้เรียบร้อย ปักไม้ กํางเขนสลักช่ือผู้ตํายไว้บนที่ฝัง เป็นอันจบพิธี (สมปรําชญ์ อัมมะพันธ์ ๒๕๓๖: ๑๙๗)
จํากข้อมูลดังนําเสนอมําจะเห็นได้ว่ําฉํากงํานพระศพในวรรณคดีไทยได้สะท้อนให้เห็น ร่องรอยของควํามเชื่อดั้งเดิมและศําสนําใหม่ท่ีผสมผสํานกันและมีปฏิสัมพันธ์กับคนในสังคมไทย ควํามหลํากหลํายของตัวละครนักบวชท่ีปรํากฏอยู่ในฉํากงํานพระศพยังแสดงให้เห็นถึงพัฒนํา กํารของสังคม รวมถึงพลวัตของวิธีคิดและควํามเช่ืออีกด้วย
๘
ศิลปะ ประเพณี และความเชื่อในงานพระบรมศพและพระเมรุมาศ ๑๙3
เสด็จสู่แดนสรวง
