Page 21 - เสด็จสู่แดนสรวง

วัดพระรํามที่สร้ํางขึ้นบนพ้ืนท่ีถวํายพระเพลิงพระบรมศพของสมเด็จพระรํามําธิบดีอู่ทอง เป็นต้น คตินี้อําจสืบมําตั้งแต่ธรรมเนียมกํารสร้ํางปรําสําทบนป่ําช้ําอันเป็นพื้นที่ศักดิ์สิทธ์ิ ดังเห็นได้จําก กํารสร้ํางปรําสําทพนมวัน เป็นต้น
ต่อมําได้เปลี่ยนมําเป็นกํารบรรจุพระอัฐิในพระเจดีย์เช่นกรณีพระบรมอัฐิของสมเด็จ พระบรมไตรโลกนําถที่วัดพระศรีสรรเพชญ์ ซึ่งทําให้วัดพระศรีสรรเพชญ์เปรียบได้กับสุสํานหลวง และตอ่ มําไดม้ กี ํารใชท้ ํา้ ยจระนํา ของพระวหิ ํารหลวงเปน็ สถํานทเี่ กบ็ พระบรมอฐั แิ ละพระอฐั ิ ครนั้ สมยั กรุงรัตนโกสินทร์ เกิดกํารเปล่ียนแปลงธรรมเนียม โดยพระบําทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้ําจุฬําโลก ทรงโปรดเกล้ําให้เก็บพระบรมอัฐิของพระปฐมบรมมหําชนกไว้ในพระบรมมหํารําชวังแทน ไม่บรรจุ ในพระเจดีย์ เนื่องด้วยเกรงว่ําถ้ําบ้ํานเมืองแตกแก่ข้ําศึกจะได้เอําพระบรมอัฐิไปด้วยได้โดยสะดวก สถํานท่ีประดิษฐํานพระบรมอัฐิหอพระธําตุมณเฑียร ทําให้กลํายมําเป็นธรรมเนียมสืบมําในชั้นหลัง ซ่ึงต่อมําพระที่นั่งจักรีมหําปรําสําทได้ใช้เป็นท่ีเก็บพระบรมอัฐิอีกแห่งหนึ่งด้วย
กํารเก็บพระบรมอัฐิของพระมหํากษัตริย์ในศําสนสถํานเช่น เจดีย์ หรืออําคําร นี้ไม่ปรํากฏ ในธรรมเนียมของศําสนําพรําหมณ์ แต่ปรํากฏเฉพําะในศําสนําพุทธท่ีบรรจุพระบรมอัฐิในพระเจดีย์ ซึ่งมีที่มําจํากกํารฝังศพในเนินดินแล้วเปลี่ยนมําเป็นกํารเผําแล้วเก็บพระอัฐิในเจดีย์ ในกรณีที่ รชั กําลท่ี ๑ ทรงใหเ้ กบ็ พระบรมอฐั ใิ นพระบรมมหํารําชวงั น้ี อําจสมั พนั ธก์ บั แนวคดิ ดงั้ เดมิ ในกํารตง้ั ศพ ในบํา้ น หรอื ยอ้ นกลบั ไปสมยั กอ่ นประวตั ศิ ําสตรท์ เี่ ปน็ กํารฝงั ศพใตถ้ นุ เรอื น รอ่ งรอยนอ้ี ําจเหน็ ไดจ้ ําก ก่อนหน้ํากํารนําพระบรมอัฐิไปประดิษฐํานยังหอพระธําตุมณเฑียรนี้จะมีกํารสมโภชพระบรมอัฐิ ทพี่ ระเมรแุ ละบํา เพญ็ พระรําชกศุ ลทพ่ี ระทนี่ งั่ ดสุ ติ มหําปรําสําท ซงึ่ เสถยี รโกเศศอธบิ ํายวํา่ กํารทํา บญุ อฐั ิ ในเรือนถือเป็นงํานมงคล เพรําะเป็นกํารทําบุญเรือน
ในส่วนของพระอังคํารนั้น ในสมัยก่อนหน้ํารัชกําลท่ี ๖ จะนําไปลอยยังวัดปทุมคงคํา ซึ่ง ธรรมเนยี มนยี้ กเลกิ ไปโดยรชั กําลที่ ๖ เมอื่ ครงั้ งํานพระบรมศพรชั กําลที่ ๕ โดยเปลยี่ นใหเ้ ปน็ อญั เชญิ ไปบรรจุไว้ยังใต้ฐํานรัตนสิงหําสน์ของพระพุทธชินรําชท่ีวัดเบญจมบพิตร ส่วนเจ้ํานํายพระองค์อื่น มีกํารบรรจุยังสถํานที่อันเห็นสมควรต่ํางกันไป
แบบอยํา่ งธรรมเนยี มกํารลอยพระองั คําร (องั คํารแปลวํา่ ขเ้ี ถํา้ ) นสี้ นั นษิ ฐํานวํา่ ไดแ้ บบอยํา่ ง มําจํากพรําหมณ์หรือพุทธ เหตุที่ลอยที่วัดปทุมคงคํา คงเพรําะชื่อคงคําพ้องกับชื่อแม่น้ําศักด์ิสิทธ์ิ ของอนิ เดยี ทกี่ รงุ พํารําณสี อยํา่ งไรกต็ ําม สงั เกตไดว้ ํา่ พระองั คํารและพระบรมอฐั ขิ องสมเดจ็ พระไชย รําชําธิรําชได้นําบรรจุในพระโกศเงินแล้วแห่ไปโดยกระบวนเรือไปยังที่วัดแห่งหน่ึง เช่นเดียวกับ พระบรมอัฐิของสมเด็จพระเจ้ําอยู่หัวบรมโกศที่อัญเชิญข้ึนเรือพระที่นั่งเม่ือถึงหน้ําวัดไชยวัฒนํารําม แลว้ จงึ จรดพระองั คํารคอื กํารถว่ งลงในนํา้ ระหวํา่ งพํายเรอื นยี้ งั มกี ํารรอ้ งโหโ่ ยนยําวกนั ออื้ องึ พรอ้ มกบั เสียงฆ้องกลองและปี่พําทย์รําดตะโพนอีกด้วย แบบแผนดังกล่ําวคงสืบมําจํากควํามเชื่อด้ังเดิมคือ เรือส่งวิญญําณ แต่เปล่ียนจํากศพมําเป็นอังคํารแทน ประเพณีกํารเก็บศพในโลงรูปเรือและส่งศพ ไปตํามแมน่ ํา้ แลว้ ไปเกบ็ ยงั ถํา้ นยี้ งั ปรํากฏในกลมุ่ ชนบนเกําะบอรเ์ นยี ว และในไทยเองกพ็ บประเพณี กํารเก็บศพในโลงรูปเรือ (ผีแมน) น้ีท่ีถ้ําในจังหวัดกําญจนบุรีและแม่ฮ่องสอนเช่นกัน
ศิลปะ ประเพณี และความเชื่อในงานพระบรมศพและพระเมรุมาศ ๑๙
เสด็จสู่แดนสรวง