Page 23 - เสด็จสู่แดนสรวง

เพียงแค่ออกจํากร่ํางเพียงชั่วครําว วันหนึ่งก็จะกลับมํา ทําให้เกิดพิธีเรียกขวัญ ซ่ึงต้องจัดงํานรื่นเริง เพ่ือเชื้อเชิญให้ขวัญกลับมํา และมีเกิดมีพิธีกรรมกํารฝังศพครั้งที่ ๒ คือกํารเก็บศพเก็บกระดูกในไห ทตี่ อ่ มําไดพ้ ฒั นํากลํายเปน็ โกศ (พระบรมโกศ) ในปจั จบุ นั แตถ่ ํา้ ขวญั ไมก่ ลบั คนในสมยั โบรําณกจ็ ะ ทํา พธิ สี ง่ ขวญั ดว้ ยกํารใชเ้ รอื สง่ ขวญั /วญิ ญําณ ซงึ่ ภํายหลงั ไดป้ รบั เปลย่ี นรปู แบบกลํายมําเปน็ รําชรถ แน่นอนแนวคิดนี้ยังต้องรอกํารพิสูจน์ให้มํากขึ้นแต่อย่ํางน้อยท่ีสุดก็ได้ช่วยกรุยทํางให้นักวิชํากําร รุ่นหลังที่จะไม่อธิบํายทุกสิ่งทุกอย่ํางว่ําได้รับอิทธิพลมําจํากอินเดียทั้งหมด
พธิ พี ระบรมศพนบั เปน็ ขนั้ ตอนประณตี มรี ํายละเอยี ดตํา่ งๆ มําก บทควํามเรอื่ ง พระราชพธิ ี พระบรมศพพระมหากษัตริย์ในสมัยรัตนโกสินทร์โดยสังเขป โดยผู้ช่วยศาสตราจารย์ ดร.พัสวีสิริ เปรมกลุ นนั ท์ แหง่ มหําวทิ ยําลยั ศลิ ปํากร เปน็ บทควํามเปดิ ทใี่ หภ้ ําพรวมของขนั้ ตอนและแบบแผน เกยี่ วกบั พระรําชพธิ พี ระบรมศพนบั ตง้ั แตต่ น้ จนจบ คอื นบั ตงั้ แตข่ นั้ ตอนกํารสรงนํา้ และถวํายเครอื่ งทรง พระบรมศพไปจนถึงกํารจัดเก็บพระบรมอัฐิ ทําให้เกิดภําพและควํามเข้ําใจต่อพระรําชพิธีชัดเจนขึ้น นอกจํากน้ี ในบทควํามยังแทรกประเด็นที่มีควํามน่ําสนใจในแง่มุมของประวัติศําสตร์ศิลปะด้วย กค็ อื กํารนํา พระชฎําและเครอื่ งประดบั ทที่ รงพระบรมศพของกษตั รยิ ไ์ ปหลอ่ ขน้ึ เปน็ พระพทุ ธรปู ซงึ่ เครอื่ งประดบั ของพระบรมศพนพ้ี บวํา่ มคี วํามคลํา้ ยคลงึ กนั อยํา่ งมํากกบั ภษู ําอําภรณแ์ ละเครอ่ื งถนมิ พมิ พําภรณ์ (คอื เครอ่ื งประดบั ) ของพระพทุ ธรปู ทรงเครอื่ ง ในประเดน็ ดงั กลํา่ วน้ี ทํา ใหข้ ํา้ พเจํา้ นกึ ถงึ ภําวะของกํารเปล่ียนรูป (transform) จํากร่ํางกํายท่ีเป็นเนื้อหนังไปสู่ร่ํางกํายท่ีเป็นอมตะหรือเป็น นิรันดร์ หรือจํากกํายเนื้อไปสู่กํายที่ละเอียดขึ้น ซ่ึงสอดคล้องกับแนวคิดในกํารศกึ ษํารํา่ งกําย (body) ของนกั วชิ ํากํารตํา่ งประเทศทใี่ หค้ วํามสํา คญั กบั กํารอธบิ ํายภําวะเปลย่ี นผํา่ น และที่น่ําสนใจด้วยก็คือ ลักษณะเด่นอย่ํางหนึ่งของภูมิภําคอุษําคเนย์ท่ีมีกํารสร้ํางพระพุทธรูปหรือเทวรูปให้เป็นที่สถิตของ พระวิญญําณของกษัตริย์ ซ่ึงเป็นธรรมเนียมท่ีไม่พบในอินเดียทั้งๆ ที่เป็นต้นกําเนิดของกํารสร้ําง พระพุทธรูป ดังนั้น คงไม่ผิดนักที่จะกล่ําวว่ําพระพุทธรูปที่เกิดจํากกํารหล่อด้วยพระชฎําและ เครื่องประดับคือรูปจําลองของพระมหํากษัตริย์ในรูปที่เป็นพระพุทธเจ้ํา
บทควํามเรอ่ื งการสรงนา้ และประดษิ ฐานพระบรมศพ โดย อาจารย์ ธนโชติ เกยี รตณิ ภทั ร แห่งมหําวิทยําลัยรํามคําแหง เป็นกํารอธิบํายระเบียบและขั้นตอนกํารสรงน้ํารวมถึงกํารประดิษฐําน พระบรมศพลงในพระบรมโกศ อําจกล่ําวได้ว่ําถ้ําหํากเปรียบเทียบขั้นตอนดังกล่ําวกับกํารทําศพ ของสํามญั ชนแลว้ กํารสรงนํา้ พระบรมศพกค็ อื กํารอําบนํา้ ศพ โดยมเี ปํา้ หมํายเพอ่ื ใหศ้ พสะอําด และ อําจตคี วํามไดว้ ํา่ เปน็ กํารชํา ระลํา้ งใหร้ ํา่ งกํายบรสิ ทุ ธเิ์ พอื่ เตรยี มตวั เดนิ ทํางไปโลกหนํา้ ดว้ ยเหตนุ เี้ อง จึงจําเป็นต้องกํารแต่งเครื่องแต่งกํายใหม่ให้กับศพด้วย ในขณะที่กํารประดิษฐํานพระบรมศพลงใน พระบรมโกศก็คือกํารบรรจุศพลงในโลงศพ ต่ํางกันแต่ว่ําศพสํามัญชนบรรจุลงในโลงรูปสี่เหลี่ยม แตพ่ ระบรมศพบรรจขุ องในพระบรมโกศ ซง่ึ มรี ปู ทรงคลํา้ ยกบั โถมฝี ําปดิ ทตี่ งั้ ขน้ึ โดยมี ๒ ชนั้ ชน้ั นอก มไี วเ้ พอื่ ประดบั ตกแตง่ ใหส้ วยงํามเรยี กวํา่ “พระโกศทองใหญ”่ ถํา้ เปรยี บเทยี บกบั สํามญั ชนในปจั จบุ นั ก็คือโลงศพช้ันนอกที่มักมีสีขําวตกแต่งด้วยลํายทองอย่ํางสวยงําม ส่วนชั้นในเรียกว่ํา “พระลอง” คําว่ําลองนี้มําจํากคําว่ําโลง มีลักษณะเป็นโกศที่ไม่มีกํารตกแต่งลวดลํายอะไร ไม่ต่ํางจํากโลงศพ ชั้นในของสํามัญชนที่ไว้ใช้สําหรับกํารเผําในเมรุ
ศิลปะ ประเพณี และความเชื่อในงานพระบรมศพและพระเมรุมาศ ๒๑
เสด็จสู่แดนสรวง