Page 240 - เสด็จสู่แดนสรวง
P. 240
เกณฑ์ก่ายจ่ายทาศรี
เมรุใหญ่เมรุเล็กล้อม
....
“กาหนดเมรุทิศถ้วน รายรอบเมรุเอกา
ยลปรางค์กุฏาปรา- รายรอบระเบียงนั้น เมรุแทรกเมรุทิศทั้ง สวมเคร่ืองเรืองรองราง บนดาษสุพรรณพาง สรรพสิ่งผจงจ้า
นวสูรพรหมภักตรเพี้ยง มุขระเหิดเทิดธารลม
แลฬอภอใจชม กระจังค่ันสรรใส่ไว้
เมรุมาศ
เร่งแล้ว จงพลัน”
อัษฎา
ใหญ่ชั้น
กฎเมฆ แบ่งไว้จังหวะงาม เมรุกลาง
เร่ือฟ้า
ทองสุก แจ่มแจ้งจรัสหล ภักตรพรหม
ลิ่วไม้
ชาวราษฎ์ นาคย้วยทวยทอง”
(พระเจ้ําบรมวงศ์เธอ กรมหมื่นศรีสุเรนทร์ ๒๕๑๒: ๔, ๗)
ทั้งจดหมํายเหตุควํามทรงจําและโคลงที่คัดมําสะท้อนควํามสัมพันธ์กับพระเมรุใน ภําพถํา่ ยเกํา่ สมยั รชั กําลที่ ๔ และรชั กําลท่ี ๕ ในประเดน็ สํา คญั คอื พระเมรใุ หญต่ รงกลํางมยี อดปรํางค์ เมรุทิศขนําดเล็กกว่ําอยู่ประจําที่ทิศทั้งแปดของพระเมรุใหญ่ เรียกในที่น้ีว่ําเมรุทิศเมรุแทรก มีสํามสร้ํางซึ่งเป็นอําคํารยําวเช่ือมเมรุทิศเมรุแทรกแต่ละหลังเข้ําไว้ด้วยกัน
ข้อมูลสําคัญอีกประกํารหนึ่งของพระเมรุพระบรมอัฐิสมเด็จพระปฐมบรมมหําชนก และ พระบรมรําชชนนีของรัชกําลที่ ๑ คือ มีพรหมพักตร์ประดับยอด ไม่ปรํากฏในภําพถ่ํายเก่ําพระเมรุ สมัยรัชกําลที่ ๔ และรัชกําลที่ ๕ แต่พบเอกสํารที่เช่ือได้ว่ํากํารประดับพรหมพักตร์เป็นสิ่งท่ีปรํากฏ มําก่อนแล้วในพระเมรุสมัยกรุงศรีอยุธยํา
พระเมรยุ อดปรางคส์ มยั กรงุ ศรอี ยธุ ยาตน้ กา เนดิ พระเมรยุ อดปรางคส์ มยั กรงุ รตั นโกสนิ ทร์
หลักฐํานลํายลักษณ์อักษรประเภทพระรําชพงศําวดํารเอ่ยถึงพระเมรุพระบรมศพของ พระมหํากษัตริย์สมัยกรุงศรีอยุธยําไว้ไม่ครบถ้วนทุกพระองค์ ทั้งยังกล่ําวถึงอย่ํางสังเขปมําก โดย บํางครงั้ ระบเุ พยี งขนําดและควํามสงู บํางครง้ั กลํา่ วถงึ องคป์ ระกอบอนื่ ๆ ทร่ี ํายรอบพระเมรใุ หญ่ เชน่ เมรุทิศเมรุรําย รําชวัติ ฉัตรต่ํางๆ แต่ขําดรํายละเอียดของรูปทรงว่ําเป็นอย่ํางไร
สําหรับพระเมรุพระบรมศพของกษัตริย์บํางพระองค์ระบุเพียงแค่ควํามสูงใหญ่มีตัวอย่ําง เช่น พระเมรุพระบรมศพสมเด็จพระเจ้ําเสือ “...พระเมรุมาศขนาดใหญ่ ขื่อ ๗ วา ๒ ศอก สูง ๒ เส้น ๑๑ วาศอกคืบ...” (กรมศิลปํากร ๒๕๓๕ข: ๑๐๐) พระเมรุพระบรมศพสมเด็จพระเจ้ําท้ํายสระ
เสด็จสู่แดนสรวง
๒3๘ ศิลปะ ประเพณี และความเช่ือในงานพระบรมศพและพระเมรุมาศ
