Page 307 - เสด็จสู่แดนสรวง
P. 307
รชั สมยั พระบําทสมเดจ็ พระจอมเกลํา้ เจํา้ อยหู่ วั รชั กําลท่ี ๔ กลํา่ วคอื ในครําวงํานออกพระเมรสุ มเดจ็ พระเทพศิรินทรําบรมรําชินี ในปี พ.ศ.๒๔๐๕ มีกํารก่อสร้ํางพระเมรุเป็นปรําสําทยอดมณฑป ทว่ํา ก่อนจะสร้ํางแล้วเสร็จน้ันพระบําทสมเด็จพระจอมเกล้ําเจ้ําอยู่หัวได้มีโอกําสมําทอดพระเนตรเห็น จงึ มพี ระรําชดํา รใิ หเ้ ปลยี่ นสว่ นยอดเปน็ ปรํางค์ เหตกุ ํารณน์ แ้ี สดงใหเ้ หน็ วํา่ ควํามรเู้ กย่ี วกบั ธรรมเนยี ม และฐํานํานุศักดิ์ของพระเมรุสําหรับพระมหํากษัตริย์และพระมเหสีในหมู่ช่ํางนั้นได้ผ่อนลง
ดังควํามที่สมเด็จพระเจ้ําบรมวงศ์เธอ เจ้ําฟ้ํากรมพระยํานริศรํานุวัดติวงศ์ได้ทรงกล่ําวไว้ ในสําส์นสมเด็จ วันท่ี ๑๘ มกรําคม ๒๔๗๒ ว่ํา “รูปพระเมรุท่ีทรงคาดคเนว่าจะเป็นพระเมรุพระบาท สมเดจ็ พระปน่ิ เกลา้ เจา้ อยหู่ วั นนั้ เหน็ จะไมใ่ ช่ คาดดว้ ยเกลา้ วา่ จะเปน็ พระเมรสุ มเดจ็ พระเทพศริ นิ ทรา บรมราชินี ที่คาดดังนั้นด้วยหลัก ๒ ประการ คือ ได้ยินผู้ใหญ่เล่าว่าพระเมรุสมเด็จพระเทพศิรินทร์ นนั้ เดมิ ทที า เปน็ ยอดมณฑป พระบาทสมเดจ็ พระจอมเกลา้ เจา้ อยหู่ วั เสดจ็ ออกทอดพระเนตรไมโ่ ปรด ตรสั สงั่ ใหแ้ กเ้ ปน็ ยอดปรางค์ แตก่ ารแกต้ ลอดชนั้ ทา ไมท่ นั กา หนดงาน แกไ้ ดแ้ ตเ่ พยี งยอด กลายเปน็ มณฑปยอดปรางค์ซึ่งได้ลักษณะกับรูปฉายนี้”
ภําพที่ ๓ ภําพซ้ําย: พระเมรุสมเด็จพระเทพศิรินทรําบรมรําชินี ซึ่งพระบําทสมเด็จพระจอมเกล้ําเจ้ําอยู่หัว ทอดพระเนตรเห็นกํารก่อสร้ํางเป็นทรงปรําสําทยอดมณฑป จึงโปรดเกล้ําฯให้แก้ส่วนยอดเป็นทรงปรํางค์, ภําพขวํา: แบบสถําปัตยกรรมสันนิษฐํานถึงรูปทรงของพระเมรุแบบที่มีเรือนยอดทรงมณฑป
นอกจํากน้ี ในสมัยรัชกําลที่ ๔ กํารก่อสร้ํางสิ่งสําคัญที่เน่ืองในพุทธจักรและอําณําจักรได้ ถกู กํา หนดใหม้ แี บบแผนทแ่ี ตกตํา่ งกนั ตวั อยํา่ งเชน่ กํารกอ่ สรํา้ งพระเจดยี ท์ พ่ี ระองคท์ รงโปรดเกลํา้ ฯ ให้บูรณะหรือสถําปนําขึ้นใหม่นั้นจะเป็นเจดีย์รูปทรงระฆังที่เชื่อมโยงรูปแบบเข้ํากับเจดีย์แบบลังกํา ที่เป็นศูนย์กลํางพระพุทธศําสนําเถรวําท อําทิเช่น กํารบูรณปฏิสังขรณ์องค์พระปฐมเจดีย์ กํารบูรณ ปฏิสังขรณ์พระเจดีย์วัดขุนแสน เป็นต้น ในขณะท่ีกํารก่อสร้ํางอําคํารที่เก่ียวเนื่องกับอําณําจักรและ สถําบันกษัตริย์นั้น พระองค์ได้โปรดเกล้ําฯ ให้สถําปนําในรูปแบบของอําคํารทรงปรําสําทที่มีเรือน ยอดทรงปรํางค์ เช่น พระท่ีนั่งเวชยันต์วิเชียรปรําสําทที่พระรําชฐํานบนพระนครคีรี เป็นต้น
5๑
ศิลปะ ประเพณี และความเชื่อในงานพระบรมศพและพระเมรุมาศ 3๐5
เสด็จสู่แดนสรวง
