Page 365 - เสด็จสู่แดนสรวง
P. 365
เปน็ พระรําชกศุ ลแดพ่ ระบรมศพ ชําวพนกั งํานภษู ํามําลําถวํายพระภษู ําตําดคลมุ พระบรมศพ ในคนื แรก ทพี่ ระมหํากษตั รยิ เ์ สดจ็ สวรรคต พระบรมวงศํานวุ งศจ์ ะเคลอื่ นพระบรมศพไปประทบั เหนอื พระแทน่ สรง เพอื่ ถวํายสรงพระบรมศพดว้ ยพระสคุ นธวํารี ระหวํา่ งนนั้ บรรดําสนม กรมวงั รําชองครกั ษ์ ทหําร รักษําพระองค์ ข้ํารําชกํารช้ันสูง อยู่เฝ้ําพระบรมศพตลอดท้ังคืน ในกํารนี้จัดให้มี “กํารขับลํานํา ครํา่ ครวญถวํายควํามอําลยั ” ซงึ่ ภําษําเขมรเรยี กวํา่ “กํารสวดบททํา นวญ” ( រសូ ្បទទំនួញ) โดยมําก มักใช้สตรีในกํารขับบทลํานําดังกล่ําว และบํางครั้งระหว่ํางบทขับลํานําอําจเกิดควํามรู้สึกโศกเศร้ํา จนมีกํารคร่ําครวญร้องไห้ จึงอําจเรียกว่ํา “สตรีร้องไห้เฝ้ําพระบรมศพ” (ស ី យំ មព ះបរមសព)
ในวันรุ่งข้ึน ชําวพนักงํานภูษํามําลําถวํายแต่งเครื่องทรงเต็มพระยศแด่พระบรมศพ สว่ นตํา่ งๆ ไดแ้ ก่ พระสนบั เพลําชน้ั ในเปน็ พระภษู ําพนื้ ขําว สว่ นพระสนบั เพลําชนั้ นอกเปน็ พระภษู ํา ปกั ทองทรงฉลองพระองคพ์ ระภษู ําเยยี รบบั ทรงพระมหําสงั วําลมําศพระมหําสงั วําลเพชรพระพําหรุ ตั น์ กรองพระหตั ถ์ (กํา ไลขอ้ พระกร) กรองพระบําท (กํา ไลขอ้ พระบําท) ทรงพระภษู ําชํายไหวชํายแครง ตําบทบิ คําดพระปน้ั เหนง่ ทรงพระธํา มรงค์ ทรงแผน่ ทองคํา บรสิ ทุ ธปิ์ ดิ พระพกั ตร์ ทรงฉลองพระองค์ ครยุ ทรงสวมถงุ พระหตั ถ์ ถงุ พระบําท และฉลองพระบําท หลงั จํากชําวพนกั งํานถวํายแตง่ เครอื่ งทรง แด่พระบรมศพแล้ว บรรดําพระบรมวงศํานุวงศ์จะทรงประกอบพิธีขอขมําพระบรมศพ
ท้ังน้ีสังเกตได้ว่ํากํารถวํายแต่งฉลองพระองค์ทรงเครื่องบรมขัตติยรําชภูษิตําภรณ์รวมถึง กํารถวํายแผน่ ทองคํา ปดิ พระพกั ตร์ มลี กั ษณะคลํา้ ยกบั กํารทรงเครอ่ื งแตง่ กํายทรงเครอ่ื งของตวั ละคร เทวดําซึ่งนอกจํากจะเป็นกํารถวํายพระเกียรติแด่พระมหํากษัตริย์ท่ีเสด็จสวรรคตแล้ว ยังสื่อถึง กํารเปลี่ยนแปลงพระรําชสถํานะอีกด้วย โดยเป็นกํารเปล่ียนจํากสถํานะที่ทรงเป็นพระเจ้ําแผ่นดิน ปกครองไพร่ฟ้ําอยู่บนโลกมนุษย์ไปสู่สภําวะอันเป็น “ทิพย์” สถิต ณ ดินแดนสุคติภพ
ถดั จํากนนั้ ชําวพนกั งํานจงึ เตรยี มกํารถวําย “ทรงเครอื่ งพระมหําสกุ ํา ” (ទ ង់គ ឿងព ះម សុ ំ) ก่อนจะอัญเชิญพระบรมศพบรรจุในพระบรมโกศ โดยอันดับแรกจะถวํายซองทองบรรจุหมํากและ เทียนปิดทอง ๑ คู่แด่พระบรมศพ พรําหมณ์รําชสํานัก ถวํายเหรียญทองใส่ในพระโอษฐ์พระบรมศพ จัดท่ําทํางให้พระบรมศพอยู่ใน “พระอิริยําบถประณม” คือกํารประทับนั่งชันพระชํานุ (เข่ํา) และ ประนมพระหตั ถบ์ นแปน้ กระดํานตงั้ ไมง้ ํา่ มสํา หรบั คํา้ พระหนุ (คําง) จํากนน้ั ชําวพนกั งํานนํา พระภษู ํา เทศ ๒ ผืน แต่ละผืนยําว ๑๐ ศอก วํางไขว้กันเพ่ือห่อพระบรมศพ ซ่ึงลักษณะกํารถวํายเคร่ืองพระ สุกําพระบรมศพของพระมหํากษัตริย์กัมพูชําน้ีมีรํายละเอียดของขั้นตอนพิธีกรรมที่คล้ํายคลึงกับ ธรรมเนยี มปฏบิ ตั ใิ นรําชสํา นกั ไทยเปน็ อยํา่ งมําก โดยกอ่ นทจี่ ะบรรจลุ งสพู่ ระโกศ พระบรมศพจะถกู บรรจุในพระโกศโลหะชั้นในซ่ึงเรียกว่ํา “ลอด” (ឡ្) แล้วจึงบรรจุลงในพระบรมโกศอีกทีหนึ่ง
จํากนนั้ พระบรมโกศจะถกู อญั เชญิ ประดษิ ฐํานเหนอื แทน่ “พระมหําปญั จํา” ภํายใตเ้ ศวตฉตั ร ในพระท่ีนั่งมหํามนเทียร เพื่อจัดกํารพระรําชพิธีบําเพ็ญพระรําชกุศลถวํายพระบรมศพเป็นประจํา ทุกวัน โดยในแต่ละวันจะมีกํารทรงบําตร ประเคนภัตตําหํารแด่พระภิกษุสงฆ์ สวดพระพุทธมนต์ สวดพระอภิธรรม สดับปกรณ์ ตลอดจนพิธีกรรมต่ํางๆ ก่อนที่จะถึงกําหนดกํารบําเพ็ญพระรําชกุศล ออกถวํายพระเพลิงพระบรมศพ ซึ่งกํารท่ีมีธรรมเนียมกํารประดิษฐํานพระบรมศพไว้ก่อนกํารถวําย พระเพลงิ นกี้ เ็ พอื่ ทจ่ี ะไดม้ เี วลําสํา หรบั กํารสรํา้ งพระเมรใุ หแ้ ลว้ เสรจ็ ซง่ึ ตอ้ งใชร้ ะยะเวลําคอ่ นขํา้ งนําน
๑๘
ศิลปะ ประเพณี และความเชื่อในงานพระบรมศพและพระเมรุมาศ 3๖3
เสด็จสู่แดนสรวง
