Page 387 - เสด็จสู่แดนสรวง
P. 387
ปัจจุบันควํามเชื่อน้ีก็ยังคงถูกกล่ําวถึง และปรํากฏให้เห็นอยู่ในสังคมไทยเมื่อครําวที่ พระบําทสมเดจ็ เจํา้ อยหู่ วั ภมู พิ ลอดลุ ยเดชฯ สวรรคตในวนั ที่ ๑๓ ตลุ ําคม ๒๕๕๙ ปรํากฏกํารณห์ มอก ธุมเกตุก็มีอยู่ด้วยเช่นกัน
พระเจ้าจักรพรรดิราชแนวคิดหลักในการจัดการพระบรมศพ
กษัตริย์ในอุษําคเนย์แต่โบรําณต่ํางถือคติว่ําพระองค์ทรงเป็นอวตํารของเทพเจ้ําในศําสนํา พรําหมณ์บ้ําง เป็นพระโพธิสัตว์หรือพระเจ้ําจักรพรรดิรําชตํามคติในศําสนําพุทธบ้ํางตํามแต่โอกําส ที่จะทรงใช้ เม่ือกํารณ์เป็นเช่นนี้ก็จําเป็นต้องมีกํารจัดกํารพระบรมศพอย่ํางยิ่งใหญ่ให้สมพระเกียรติ
แนวคิดเรื่องพระเจ้ําจักรพรรดิรําชเป็นแนวคิดที่กษัตริย์ไทยและพม่ําต่ํางทรงยึดถือเช่น เดียวกัน โดยแพร่หลํายมําพร้อมกับอํารยธรรมอินเดีย โดยเฉพําะคัมภีร์พุทธศําสนํานิกํายเถรวําท ในมหําปรนิ พิ ํานสตู รไดก้ ลํา่ วถงึ พระอํานนทว์ ํา่ “...ดกู รวาสฏิ ฐะทงั้ หลาย พวกทา่ นพงึ ปฏบิ ตั ใิ นพระ สรีระพระตถาคตเหมือนที่เขาปฏิบัติในพระสรีระพระเจ้าจักรพรรดิฉะน้ัน...” (พระสุตตันตปิฎก ๒๕๖๐) เม่ือเป็นเช่นนั้น ในกํารจัดกํารพระบรมศพของกษัตริย์พม่ําจึงถือว่ําเป็นกํารจัดงํานพระบรม ศพของพระเจ้ําจักรพรรดิรําช ซึ่งในภําษําพม่ําเรียกว่ํา “แซะก์จ๊ะวะเตมีง” หรือ “มัณดั๊ต” (Minstry of Education 1998: 356) ดังปรํากฏในหนังสือ หม่านนานมหายาซะวีงดอจี เล่ม ๓ (๑๙๙๓: ๖๑) กล่ําวว่ํา “...เม่ือพระเจ้าอยู่หัวทรงทราบการสวรรคตของพระมหาอุปราชาพระราชโอรส และนา พระบรมศพกลับ พระเจ้าอยู่หัวและพระมเหสีพร้อมไพร่พลทั้งนั้นก็เสด็จออกไปรับ จัดการพระบรม ศพอย่างพระเจ้าแซะก์จ๊ะวะเตมีง...” ด้วยควํามเชื่อนี้เองที่ทําให้กํารจัดงํานพระบรมศพเต็มไปด้วย ควํามยิ่งใหญ่อลังกํารเพื่อส่งเสด็จพระเจ้ําจักรพรรดิรําชผู้ทรงคุณอันประเสริฐกลับคืนสู่สรวงสวรรค์ สําหรับมิติในทํางกํารเมืองเรําอําจมองได้ด้วยว่ํางํานพระบรมก็คือกํารประกําศบํารมีท้ังของกษัตริย์ ทเ่ี สดจ็ จํากไป และกษตั รยิ พ์ ระองคใ์ หมท่ ย่ี งั ทรงพระชนมอ์ ยใู่ หเ้ ปน็ ทปี่ ระจกั ษเ์ หน็ แกเ่ หลํา่ พสกนกิ ร ทั้งมวลไปด้วยพร้อมกัน
โดยปกตเิ มอ่ื พระมหํากษตั รยิ ส์ วรรคตลง พระรําชโอรสกด็ ี พระอนชุ ํากด็ ที ท่ี รงดํา รงตํา แหนง่ มหําอุปรําช จะเสด็จข้ึนครองรําชย์ทันทีหลังทรงทรําบข่ําวกํารสวรรคตอย่ํางเป็นทํางกําร จะมีบ้ําง ในบํางกรณีท่ีอําจใช้เวลํามํากกว่ําน้ัน เช่นกรณีกํารสวรรคตของพระเจ้ําอลองพญําที่ต้องใช้เวลําถึง ๒๘ วนั ดว้ ยกํารอญั เชญิ พระบรมศพมําพรอ้ มกบั กระบวนทพั จํากแขวงเมอื งเมําะตะมะ ในวนั อําทติ ย์ ที่ ๑๒ วนั เพญ็ เดอื นกะโสง่ พ.ศ.๒๓๐๓ ลอ่ งตํามลํา นํา้ ขน้ึ ไปจนถงึ รําชธํานรี ตั นสงิ ฆะ พระมหําอปุ รําช จึงได้เสวยรําชย์ (โกงบ่ําวง์ ๑๙๘๙: ๓๑๒) กรณีน้ีอําจมองได้ว่ําเหตุท่ีพระมหําอุปรําชต้องทรงรอให้ พระบรมศพถูกอัญเชิญมํายังรําชธํานีเสียก่อนก็เพื่อควํามชัดเจน และชอบธรรมในให้กํารสืบรําช สมบัติ ซ่ึงสัมพันธ์กับคติที่ว่ําด้วยเร่ืองกษัตริย์และพระมหําปรําสําทคือพ้ืนที่แกนกลํางของจักรวําล (สิทธิพร เนตรนิยม ๒๕๔๖: ๑๔๐-๑๖๖)
การจัดการพระบรมศพกษัตริย์เมียนม่ามีงตยาจีที่มีในคัมภีร์โลกหยุหะ
เมอื่ กษตั รยิ ส์ วรรคต พระเจํา้ แผน่ ดนิ พระองคใ์ หมก่ จ็ ะทรงรบั เปน็ พระรําชธรุ ะในกํารจดั กําร พระบรมศพ และถวํายพระเพลิงจนเสร็จสิ้น สําหรับหลักฐํานเรื่องกํารจัดงํานพระบรมศพของพม่ํา ได้ถูกบันทึกไว้ใน คัมภีร์โลกหยุหะ อย่ํางเป็นลําดับขั้นตอนรวม ๑๗ ขั้นตอน ดังนี้
๑๙
ศิลปะ ประเพณี และความเช่ือในงานพระบรมศพและพระเมรุมาศ 3๘5
เสด็จสู่แดนสรวง
