Page 56 - เสด็จสู่แดนสรวง
P. 56
วงป่ีไฉนกับกลองชนะ ในกระบวนแห่พระบรมอัฐิ ร.๕ (ภําพเก่ําจํากหอจดหมํายเหตุแห่งชําติ)
ปี่, กลอง
รําวหลัง พ.ศ.๑๐๐๐ บ้ํานเมืองในอุษําคเนย์รับแบบแผนวัฒนธรรมจํากอินเดียใต้และลังกํา ซึ่งมีเครื่องประโคมท่ีเรียกช่ือภํายหลังอย่ํางทํางกํารเป็นคําจํากภําษําบําลี-สันสกฤตว่ํา ปัญจตุริยะ (หรือปัญจวาทยะ) มี ๕ สิ่ง คือ
ป่ี ๑ เลํา (ปี่ไฉน, ปี่ชวํา) และกลองรูปร่ํางต่ํางกัน ๔ ใบ (กลองแขก, กลองมลํายู) แล้วเรียก กันต่อมําว่ํา กลอง ๔ ปี่ ๑ หรือ ปี่ชวา กลองแขก
ในลงั กํามชี อื่ เฉพําะเรยี กตํา่ งกนั ๒ อยํา่ ง คอื งํานทว่ั ไปเรยี ก มงั คลเภรี (มงั -คะ-ละ-เพ-ร)ี งํานศพเรียก อวมังคลเภรี
ในไทยลุ่มน้ําเจ้ําพระยํารับมําเรียก วงป่ีไฉนกลองชนะ ลุ่มน้ํายมรับมําเรียก วงมังคละ ภําคใต้รับมําเรียก วงกาหลอ (กร่อนจํากคําว่ํา มังคละ)
ถ้ําประกอบกํารละเล่นกระบี่กระบองและมวย เรียก ป่ีกลอง ทุกวันนี้ยังมีตํามเวทีมวยไทย
ปี่พาทย์งานศพ
ปี่พาทย์นางหงส์ เป็นชื่อสมมุติเพื่อเรียกวงประโคมงํานศพ ตํามประเพณีให้หงส์ส่ง วิญญําณข้ึนสู่สรวงสวรรค์ เพรําะหงส์เป็นสัตว์มีปีก บินข้ึนฟ้ําได้ แล้วเรียกเป็นนํางตํามประเพณี ยกย่องเพศหญิงเป็นใหญ่ในพิธีกรรม
เคร่ืองดนตรีได้จํากวงปี่พําทย์พิธี ผสมกับวงปี่ชวํา กลองแขก หรือ กลอง ๔ ปี่ ๑ โดยลด กลองเหลือ ๒ เรียกป่ีกับกลอง เป็นวงลูกผสม มีเฉพําะในไทย
[มีอธิบํายเพิ่มอีก ผมเคยเขียนไว้ เรื่อง “ปี่ชวํา-กลองแขก เครื่องประโคมของชวํา-มลํายู ไทยรับมําผสมเป็นปี่พําทย์นํางหงส์ วงบัวลอย” ในมติชนออนไลน์ วันศุกร์ ๑๖ ธันวําคม ๒๕๕๙]
เสด็จสู่แดนสรวง
54 ศิลปะ ประเพณี และความเช่ือในงานพระบรมศพและพระเมรุมาศ
