Page 58 - เสด็จสู่แดนสรวง
P. 58
นกศักดิ์สิทธิ์ ยุคดึกดาบรรพ์
คําว่ํา นํางหงส์ หมํายถึง (นําง)นก(ตัวเมีย) เช่น (อี)แร้ง, (อี)กํา, ฯลฯ ตํามประเพณี ดึกดําบรรพ์ว่ําปลงด้วยนก หมํายถึงให้แร้งกํากินศพแล้วขึ้นฟ้ํา (สวรรค์) มีหลักฐํานลํายเส้นรูปนก สลักบนหน้ํากลองทอง (มโหระทึก) รําว ๒,๕๐๐ ปี มําแล้ว
ปลงด้วยนก
เมื่อเปล่ียนคติตํามอินเดียทําพิธีเผําศพก็ยังรักษําร่องรอยดั้งเดิม คือให้นํางนกแร้ง-กํา พําขวญั และวญิ ญําณสฟู่ ํา้ เรยี กปลงดว้ ยนก จงึ เรยี กนํางนกแรง้ กําอยํา่ งยกยอ่ งวํา่ นํางหงส์ บํางทอ้ งถน่ิ เรียกนกหัสดีลิงค์
เม่ือเริ่มจุดไฟเผําศพ วงปี่พําทย์นํางหงส์ทําเพลงบัวลอย มีควํามหมํายว่ําให้ขวัญ (หรือ วิญญําณ) ลอยขึ้นฟ้ํา
“บวั ลอย เปน็ ชอื่ เพลงทปี่ เ่ี ปา่ ” (สมเดจ็ ฯ เจํา้ ฟํา้ กรมพระยํานรศิ รํานวุ ดั ตวิ งศ์ มลี ํายพระหตั ถ์ ลงวันท่ี ๒๓ กรกฎําคม ๒๔๘๓ ทูลสมเด็จฯ กรมพระยําดํารงรําชํานุภําพ)
บรรเลงประโคมทวั่ ไปในงํานศพ มชี อื่ เพลงโดยลํา ดบั วํา่ บวั ลอย, นํางหนํา่ ย, กระดรี้ ,ี นํางหงส,์ หกคะเมน, ไต่ลวด ไม่กําหนดตํายตัว จะแทรกเพลงอื่นก็ได้ (ที่ไม่ใช่เพลงมงคล) แต่เวลําเผําศพ มีเพลงกําหนดตํามลําดับ ดังนี้ ทุบมะพร้ําว, แร้งกระพือปีก, กําจับปํากโลง, ชักไฟสํามดุ้น, ไฟชุม เมื่อจุดไฟเผําศพให้ทําเพลงบัวลอย (มีในหนังสือของพระยําอนุมํานรําชธน กรําบทูล สมเด็จฯ เจ้ําฟ้ํากรมพระยํานริศรํานุวัดติวงศ์ ลงวันที่ ๗ มีนําคม ๒๔๘๒)
จะเห็นว่ําช่ือเพลงตอนเผําศพเกี่ยวข้องกับสัตว์ปีก คือ แร้งกระพือปีก, กําจับปํากโลง
๖. สรุป
งานศพปัจจุบัน สืบทอดพิธีกรรมหลายพันปีมาแล้ว
ในไทย งํานศพปัจจุบันสืบทอดพิธีกรรมทํางศําสนําผียุคดึกดําบรรพ์หลํายพันปีมําแล้ว วํา่ คนตํายเพรําะขวญั หําย ตอ้ งทํา พธิ เี รยี กขวญั คนื รํา่ งโดยใชเ้ วลํานํานหลํายวนั หลํายคนื แลว้ เชอื่ วํา่ คนจะฟื้นขึ้นมําเหมือนเดิม (ซ่ึงไม่เกี่ยวกับวิญญําณตํามคติในศําสนําพรําหมณ์, พุทธ จํากอินเดีย ที่เพ่ิงรับเข้ํามําในสมัยหลังๆ)
ความเช่ือเรื่องขวัญยังเป็นแกนสาคัญเหมือนเดิมไม่หมดไป แม้เปลี่ยนจากฝังศพ ลงดิน เป็นเผาศพด้วยไฟ ตํามประเพณีใหม่ในศําสนําพรําหมณ์-พุทธ
ท้ังนี้ มีเหตุจํากศําสนําผีรักษํากฎเกณฑ์ทํางสังคม แล้วเป็นรํากฐํานอันแข็งแกร่งในไทย ถงึ แมจ้ ะรบั ศําสนําจํากอนิ เดยี กร็ บั เอําสงิ่ ละอนั พนั ละนอ้ ยของศําสนําพรําหมณก์ บั พทุ ธ โดยเลอื กรบั เฉพําะส่วนที่ไม่ขัดกับหลักผี เข้ํามําประดับประดําศําสนําผีให้ดูดีและทันสมัย น่ําเลื่อมใสศรัทธํา เสมือนเอําผ้ําพุทธคลุมผีให้เหลืองอร่ํามงํามหน้ํามีสง่ํารําศีขึ้นเท่ําน้ัน (เรียบเรียงใหม่จํากบทควําม เรื่องศําสนําผี ของ นิธิ เอียวศรีวงศ์ พิมพ์ในมติชนสุดสัปดาห์ ฉบับวันที่ ๒๑-๒๗ ตุลําคม ๒๕๕๔ หน้ํา ๒๘-๒๙ และ ฉบับวันที่ ๔-๑๐ พฤศจิกํายน ๒๕๕๔ หน้ํา ๒๘)
เสด็จสู่แดนสรวง
5๖ ศิลปะ ประเพณี และความเชื่อในงานพระบรมศพและพระเมรุมาศ
