Page 59 - เสด็จสู่แดนสรวง
P. 59
นอกจํากงํานศพ ยังพบควํามเชื่อเรื่องขวัญ มีอํานําจเหนือพิธีบวชในศําสนําพุทธ เห็นได้ จํากต้องมีพิธีทําขวัญนําคตํามประเพณีทํางศําสนําผี ก่อนเข้ําพิธีบวชในโบสถ์
เดินสามหาบ, แปรรูป
พิธีกรรมที่ตกทอดสืบหลํายพันปีมําแล้ว แต่ไม่พบว่ํามีต้นทํางอย่ํางไร? เช่น เดินสํามหําบ, แปรรูป ฯลฯ
เดินสามหาบ ในงํานศพไทยทุกวันน้ี เป็นประเพณีสืบเนื่องจํากพิธีเรียกขวัญงํานศพยุค ด้ังเดิม รําว ๓,๐๐๐ ปีมําแล้ว
เมื่อเผําศพแล้ว รุ่งเช้ําจัดข้ําวของทําบุญถวํายพระสงฆ์ โดยใส่กระบุงกระจําดรวม ๓ หําบ เดินเวียนรอบที่เผําศพ ๓ รอบ ขณะเดินเวียนต้องร้องตะโกนกู่หํากัน เสร็จแล้ว จึงนําของ ๓ หําบ ถวํายพระสงฆ์
[จํากหนังสือ ประเพณีเน่ืองในการเกิด และประเพณีเนื่องในการตาย ของ เสฐียรโกเศศ จัดพิมพ์เป็นอนุสรณ์ แด่ นํายยิบอินซอย พ.ศ.๒๕๑๓ หน้ํา ๒๑๖-๒๑๗]
๑. หาบใส่ของ มีสิ่งของต่างๆ ได้แก่ เครื่องมือเครื่องใช้ในชีวิตประจําวันของ ยุคน้ัน เช่น หม้อดินเผํา, เตําเชิงกรํานดินเผํา ฯลฯ
หําบมี ๒ ข้ําง ใส่สิ่งของต่ํางกัน ข้ํางหน่ึงเป็นของคําว มีข้ําวสําร, พริก, หอม, กระเทียม, กะปิ ฯลฯ อีกข้ํางหนึ่งเป็นของหวําน
เคร่ืองมือเครื่องใช้ทํานองเดียวกันนี้ นักโบรําณคดีเคยขุดพบในหลุมศพ (ยุคก่อน ประวัติศําสตร์) รําว ๓,๐๐๐ ปีมําแล้ว ท่ีบ้ํานเก่ํา (กําญจนบุรี), บ้ํานเชียง (อุดรธํานี) ฯลฯ
อําหํารบํางอย่ํางเคยขุดพบในหลุมศพที่บ้ํานโนนวัด (นครรําชสีมํา) เช่น โครงกระดูกปลํา ช่อนกับปลําดุกหลํายตัวรวมกันในภําชนะดินเผํา ฯลฯ
๒. ร้องตะโกนกู่หากันขณะเดินหาบของเวียนรอบท่ีเผาศพ สืบเนื่องจํากตะโกนเรียก ขวัญท่ีหํายจํากร่ํางให้คืนร่ํางคนตําย ตํามประเพณีเรียกขวัญ รําว ๒,๕๐๐ ปีมําแล้ว
โดยเชื่อว่ําขวัญหํายจํากร่ํางแล้วหลงทํางกลับไม่ถูก เม่ือขวัญได้ยินเสียงตะโกนน้ัน ขวัญจะกลับคืนร่ํางตํามเสียงที่ได้ยิน
แปรรูป หมํายถึงเก็บกระดูกที่เผําแล้ว (อัฐิ) มําเรียงเป็นรูปคน (บํางทีเรียก แจงรูป)
เสร็จแล้วรวบรวมกระดูกเหล่ํานั้นใส่ภําชนะเก็บไว้ในที่ศักดิ์สิทธิ์ เช่น สร้ํางเสําไม้แกะสลัก หรือหล่อซีเมนต์คล้ํายเสมําหินเป็นท่ีบรรจุอัฐิ ตั้งไว้ในวัดหรือในป่ําช้ํา
[จํากบทควํามเรื่อง “เสมําหินอีสําน” (พิมพ์เผยแพร่ครั้งแรกในวารสารเมืองโบราณ พ.ศ.๒๕๒๘) รวมอยู่ในหนังสือ แอ่งอารยธรรมอีสาน ของ ศรีศักร วัลลิโภดม สํานักพิมพ์มติชน พิมพ์คร้ังท่ีสี่ พ.ศ. ๒๕๔๖ หน้ํา ๔๑๓-๔๑๔]
ปัจจุบันเก็บอัฐิไว้ตํามวัด ล้วนสืบเน่ืองจํากพิธีศพครั้งท่ีสองยุคดึกดําบรรพ์ เช่น สร้ํางเจดีย์ บรรจุ, ทําช่องบรรจุบนกําแพงวัด ฯลฯ
๑
ศิลปะ ประเพณี และความเชื่อในงานพระบรมศพและพระเมรุมาศ 5๗
เสด็จสู่แดนสรวง
