Page 228 - ЖАРАТЫЛЫСТАНУ-6
P. 228
Не себепті самаурын ның суы алғаш ында жылдам ағады, кейін н е н
баяулайды? Жауаптарың ды түсіндіріңдер. Осындай мысалдар келтір іп ,
бір-біріңнің жауаптарыңды бағалаң дар.
Газда қысым бола ма? Қатты дене және сұйыққа қарағанда, газ
құйылған ыдыстың көлеміне бірдей тарайды (газ баллоны, доп,
автомобиль шинасы). Газ құйылған ыдыстың барлық қабырға сын а
бірдей қысым түсіреді (128-сурет).
128-сурет. Газға әсер ететін қысым, барлық жағына бірдей әсер етеді
Шарды кішкене үрлеп байлап қойыңдар. Оның кез келген жерін қысы п
көріңдер. Шарды ң қалған бөлігінде қандай өзгеріс болды, байқады ң д ар
ма? Неге олай болды?
Газдың молекуласы да тартылыс күшке бағынып, Жерге қарай
тартылады, сондықтан да сұйықтағы гидростатикалық қысым
сияқты, газда да қысым болады. Газдың молекуласы ретсіз жан-
жаққа қозғала береді.
Егер біз газдың көлемін азайту үшін, массаны өзгеріссіз қалдырс а қ,
газдың көлемі ұлғаяды. Ол үшін поршені (піспек) бар цилиндр аламы з
және оны майысатын және ауа өтпейтін мембранамен бекітіп тастай м ы з.
Егер де поршеньді жоғары тартсақ, мембрананың ортасы жоғары қарай
дөңкиіп кетеді, егер де поршеньді төмен бассақ, керісінш е мембран а н ы ң
шеткі жағы дөңкиіп кетеді (129-сурет).
