Page 105 - คู่มือวิทยากร โครงการพัฒนาพื้นที่ต้นแบบการพัฒนาคุณภาพชีวิตตามหลักทฤษฎีใหม่ประยุกต์สู่ "โคก หนอง นา โมเดล"
P. 105
หนึ่ง หากอุณหภูมิที่ลดต่ าลงนั้นมากพอ ก็จะท าให้ไอน้ าในมวลอากาศอิ่มตัว จะเกิดขบวนการกลั่นตัวเองของไอ
น้ าในมวลอากาศขึ้นบนแกนกลั่นตัว เกิดเป็นฝนตกลงมา ฉะนั้นสารเคมีที่ใช้จึงประกอบด้วย "สูตรร้อน" ใช้เพื่อ
กระตุ้นเร่งเร้ากลไกการของบรรยากาศ, "สูตรเย็น" ใช้เพื่อกระตุ้นกลไกการรวมตัวของละอองเมฆให้โตขึ้นเป็น
เม็ดฝน และสูตรที่ใช้เป็นแกนดูดซับความชื้น เพื่อใช้กระตุ้นกลไกระบบการกลั่นตัวให้มีประสิทธิภาพสูงขึ้น
7. หนอง
ขุดหนอง รูปร่างคดโค้งอิสระ ไม่เป็นสี่เหลี่ยม เพื่อเก็บน้ าไว้ใช้ยามหน้าแล้งหรือจ าเป็น และ
สามารถใช้เป็นที่รองรับน้ ายามน้ าท่วมหลาก และเป็นแหล่งที่อยู่อาศัยของปลา
8. คลองไส้ไก่
ช่วยระบายน้ ารอบพื้นที่ โดยขุดให้มีลักษณะคดเคี้ยว เพื่อให้น้ าไหลได้ทั่วถึงตลอดทั้งพื้นที่เพื่อ
ใช้ท าการเกษตรและช่วยเพิ่มความชุ่มชื้นให้กับผืนดินและต้นไม้โดยรอบ
9. ฝำยชะลอน้ ำ + คันกั้นน้ ำ
ช่วยชะลอและกักเก็บน้ าจากต้นน้ าไว้ในพื้นที่ เพื่อไม่ให้น้ าหลากลงมาสร้างความเสียหายกับ
พื้นที่ลุ่มด้านล่างและช่วยกักตะกอนดินไม่ให้ลงมาสะสมในหนอง คลอง บึง หรือเขื่อน นอกจากนั้น ส าหรับ
พื้นที่กลางน้ าฝายชะลอน้ ายังช่วยยกระดับน้ าเพื่อเก็บไว้ในพื้นที่อีกด้วย
10. เขื่อนกักเก็บน้ ำ
เขื่อนที่สร้างปิดกั้นล าน้ าธรรมชาติระหว่างหุบเขา หรือเนินสูง เพื่อกักกั้นน้ าที่มีไหลมามากใน
ฤดูฝนเก็บไว้ทางด้านเหนือเขื่อน ท าให้เกิดเป็นอ่างเก็บน้ าขนาดต่างๆ เรียกว่า "เขื่อนเก็บกักน้ า" น้ าที่เก็บกักไว้นี้
จะน าออกมาทางอาคารที่ตัวเขื่อนได้ทุกเวลา ที่ต้องการ โดยอาจระบายลงไปตามล าน้ าให้แก่เขื่อนทดน้ าที่สร้าง
อยู่ทางตอนล่าง หรืออาจส่งเข้าคลองส่งน้ า ส าหรับโครงการชลประทานที่มีคลองส่งน้ ารับน้ าจากเขื่อนเก็บกัก
นั้นโดยตรง
11. โครงกำรแก้มลิง
โครงการแก้มลิงสร้างขึ้นเพื่อแก้ปัญหาน้ าท่วมขัง โดยใช้หลักการทางธรรมชาติคือกักเก็บ
น้ าฝนเอาไว้ เพื่อรอเวลาระบายออก ซึ่งลักษณะการด าเนินงานของแก้มลิงจะมีขั้นตอนดังต่อไปนี้
ลักษณะและวิธีการของโครงการแก้มลิง
1. ด าเนินการระบายน้ าออกจากพื้นที่ตอนบนให้ไหลไปตามคลองในแนวเหนือ-ใต้ ลงคลอง
พักน้ าขนาดใหญ่ที่บริเวณชายทะเล เช่น คลองชายทะเลของฝั่งตะวันออก ซึ่งจะท าหน้าที่เป็น
บ่อเก็บน้ าขนาดใหญ่ คือ แก้มลิง ต่อไป
2. เมื่อระดับน้ าทะเลลดต่ าลงกว่าระดับน้ าในคลอง ก็ท าการระบายน้ าจากคลองดังกล่าวออก
ทางประตูระบายน้ า โดยอาศัยทฤษฎีแรงโน้มถ่วงของโลก (Gravity Flow) ตามธรรมชาติ
3. สูบน้ าออกจากคลองที่ท าหน้าที่ แก้มลิง ให้ระบายออกในระดับต่ าที่สุดออกสู่ทะเล เพื่อจะ
ได้ท าให้น้ าตอนบนค่อย ๆ ไหลมาเองอย่างต่อเนื่อง ส่งผลให้ปริมาณน้ าท่วมพื้นที่ลดน้อยลง
