Page 25 - 9-sinf informatika yangi 2020. @informatika
P. 25
Verbal modellar ogӒzaki yoki Ԋkr shaklidagi axbor modeli hisoblanadi Ular biror-bir
axbor tashuvchisid (qogӒoz, fot v kinoplyonk v ak ettiril obyektlarni vizual
shakllarid ibor B turdagi modellard taӓli sohasid (darsliklard rasmlar, turli fanlar
bоӒyic оӒq plakatlar hamd obyektlarni tashqi belgilar bоӒyic tasni kerak bоӒl
fanlard (botanika, biologiya, paleontologiy v k qоӒllaniladi.
Informatikad kompyuter yordamid yarati v tadqiq qili mumki bоӒl modellar
qоӒllaniladi B hold belgili modellar kompyuter va nokompyuter modellarga bоӒlinadi.
Kompyuter modeli dasturiy muhit vositalari bilan ifodalangan matematik model
hisoblanadi. Hozirgi paytda kompyuter modellarning ikki turi mavjud:
• tuzilmaviy-funksional modellar Ӑ kompyuter texnologiyalari yordamida tavsiԋangan
obyektning shartli ifodasi;
• imitatsion modellar Ӑ bu obyektning turli sharoitlarda ishlash jarayonlarini ifodalash
imkonini beruvchi dastur yoki dasturlari majmui.
Kompyuter modellariga misollar
4. Obyektlarni ifodalash vositalari bo‘yicha.
a) Abstrakt modellar, oӒz navb guruh boӒlin matematik va iqtisodiy
matematik modellar.
Matematik modellar obyektning tuzilishi va o‘zaro bog‘lanish qonuniyatlarining
matem munosabatlar formulalar v matematik-mantiqiy tavsiԊdan iborat. Matematik
modellar jarayon yoki hodisani tavsiԋovchi matematik belgilar tizimi hisoblanadi.
Y
60 0
X
x
Iqtisodiy matematik modellar yordamida iqtisodiy taraqqiyotning eng umumiy
qonuniyatlar tekshiriladi. Tur iqtisodiy koӒrsatkichlar jumladan milliy darom isteӓmol,
ish bilan ban jamgӒarmalar investitsiy koӒrsatkichlarinin oӒzgarish v nisbatini
tah qilish un oldindan aytib berish uchun murakkab iqtisodiy modellar qoӒllaniladi. Aniq
xoӒj vaziyatlarin tekshirish kich iqtisodiy tizimlardan murakkab iqtisodiy tizimlarni
tekshirish asosan matem modellardan foydalaniladi.
b) Fizik modellarda obyektning tabiati va tuzilishi asl nusxasi kabi boӒladi, lekin undan
miqdor (oӒlchami, tezligi va hokazo) jihatidan farq qiladi. Masalan, samolyot, kema, avtomobil,
poyezd va boshqalarning modellari bo‘lishi mumkin.
24 II BOB. KOMPYUTERDA MASALALARNI LOYIHALASHTIRISH VA MODELLASHTIRISH
