Page 20 - 9-sinf informatika yangi 2020. @informatika

x tadan belgi yozgan boӒlsa, u holda referatning barcha sahifasida y = x*46 ta (x belgidan

ibor 46 sahifa) b yozgan boӒladi. Bu maӓlumo hujj hajmin aniqlash uchun zarur.

Informatikadan maӓlum b b bir bay teng. Bunyo boӒlgan 51 Mbay mobil

internet paketi orqali o‘qituvchiga o‘zi tayyorlagan hujjatni elektron pochta orqali jo‘nata olishi
uchun y < 51 tengsizlik oӒrinli boӒlishi kerak. Yaӓni masalaning shartlariga mos tengsizlikni
hosil qildik.
Bajariladigan amallar ketma-ketligi:
1) 1 ta sahifadagi belgilar sonini hisoblab olamiz: x=67⸱40=2680 ta belgi;
2) hujjatdagi barcha belgilar sonini topamiz: y=2680⸱46=123280 ta belgi;
3) Bunyod ega boӒlgan mobil internet hajmi Mbaytda boӒlganligi sababli, axborot
hajmini Mbaytda ifodalaymiz:
123 280 : 1024: 1024 Mbayt = 0,118 Mbayt;
4) y < 51 tengsizlikni tekshiramiz: 0,118 Mbayt < 51 Mbayt tengsizlik oӒrinli.

Natijaning tahlili:
0,118 Mbayt < 51 Mbayt tengsizlik oӒrinli boӒlganligi sababli, Bunyod tayyorlagan

referat faylini o‘qituvchiga elektron pochta orqali jo‘nata oladi.
Javob: ha, joӒnata oladi.

Yuqorida ko‘rib chiqqan masalalar misolida qaysi bosqichlar amalga oshirilganini
ko‘rib chiqamiz:
1. Har bir masalada avval masalaning qo‘yilishi, yaӓni masalaning toӒgӒri qoӒyilganligi,
maqsadi va uning mazmuni, masalada berilgan boshlangӒich kattaliklar va natijaviy (topilishi

kerak bo‘lgan) kattaliklar aniqlanadi.
2. Masalani yechish uchun zarur boӒlgan formulalar, boshqacha aytganda matematik
munosabatlar hosil qilinadi.
3. Masala yechimidagi amallar (formulalar, munosabatlar)ning bajarilish ketma-
ketligi aniqlanadi.
4. Natija olish va tahlil etish.
Yuqorida keltirilgan masalalarni kompyuterda yechishning “Dasturlash” va “Dasturni
kompyuter xotirasiga kiritish” bosqichlariga oid amallarni kompyuter tushunadigan tilga

oӒgirish, kompyuter xotirasi kiriti maӓl bili v malak tal etganligi sababli keyingi
darslarda bajariladi.

1. Kompyuterda masala yechish bosqichlarini sanab bering.

2. Nima uchun har bir masalaga algoritm tuzilishi zarur? ?
3. Masalaga mos boshlang‘ich va natijaviy kattaliklar nima uchun aniqlanadi? SAVOL VA
4. Kalkulyatorda hisob-kitob ishlari bajarilganda qanday xatoliklar yuzaga keladi? TOPSHIRIQLAR
5. Kvadrat tenglamani yechishda amallarni bajarish ketma-ketligini aytib bering.

6. Nima uchun olingan natija tahlil etiladi?
7. Masala shartiga mos tenglama tuzishga misol keltiring.

8–9-darslar. MASALALARNI KOMPYUTERDA YECHISH BOSQICHLARI 19