Page 113 - นครรังสิตของเรา

ร�าผีมอญ ผีของชาวมอญมีหลายประเภทได้แก่ ผีปู่ย่าตายาย ผีเมียหลวง ขนานกัน หันดาบออกนอกล�าตัว เอียงตัวไปทางซ้ายและขวา ท�าสลับจนจบท�านอง
ผีเมียน้อย ผีลูกหลาน ผีญาติ ผีไม่มีญาติ ลูกชายคนโตของตระกูลจะเป็นผู้สืบทอด เพลง ร�าถือกระบอกไม้ไผ่ ร�าวาดมือทั้งสองไปมาให้ขนานกัน ท�าสลับซ้ายขวาจนจบ

ต้นผี มีเสาผีไว้ที่บ้าน ต้นผีรับผิดชอบในการจัดพิธีร�าผี ดูแลคนในตระกูลไม่ให้ผิด ท�านองเพลง (สุชีรา อินทโชติ, 2558 : 76)
ข้อห้ามต่างๆ การถือผีของชาวมอญเป็นการนับถือบรรพบุรุษ การท�าขวัญข้าว เป็นภูมิปัญญาด้านความเชื่อที่เป็นขวัญและ
การร�าผีและพิธีกรรมร�าผีของชาวปทุมธานี เป็นพิธีกรรมส�าคัญแต่มิได้กระท�า ก�าลังใจให้กับชาวนา ที่ท�านาในพื้นที่รังสิตในอดีต ปัจจุบันอาจหลงเหลืออยู่บ้างดังที่

เป็นประจ�าทุกปี ในการร�าผีมอญแต่ละครั้งจะต้องมีมูลเหตุ ซึ่งเป็นกฎข้อปฏิบัติหรือ กล่าวมาแล้วในเนื้อหาด้านประเพณีท้องถิ่น เช่น ที่อ�าเภอหนองเสือ เป็นต้น
ข้อห้ามที่มีความเชื่อ ความเกี่ยวข้องกับการนับถือผี โดยเฉพาะบ้านที่ได้รับการสืบทอดผี พิธีท�าขวัญข้าว เป็นพิธีเซ่นสรวงแม่โพสพของชาวนา เกิดจากความ

บรรพบุรุษจะต้องท�าการยึดถือปฏิบัติอย่างเคร่งครัด สาเหตุที่ท�าพิธีกรรมต้องมีเหตุผล เชื่อว่า ต้นข้าวมีขวัญหรือสิ่งศักดิ์สิทธิ์คุ้มครองอยู่ที่เรียกแม่ขวัญข้าว หรือแม่โพสพ
ดังนี้ จึงท�าให้ต้นข้าวเจริญงอกงามดี หากขวัญข้าวไม่อยูกับต้นข้าว ข้าวก็ไม่เจริญงอกงาม
1. เป็นการแก้บน เช่นลูกหลานชาวบ้านหายสาบสูญไป คนในบ้านมีอาการ ส่งผลให้ผลผลิตไม่สมบูรณ์ จึงต้องเอาใจใส่ปฏิบัติต่อต้นข้าวด้วยความเคารพ และมี
ภาพที่ 65 การแข่งเรือพายประเพณี ภาพที่ 66 ประเพณีลอยกระทงในเขตเทศบาลนครรังสิต ป่วยโดยไม่ทราบ ความกตัญญูรู้คุณข้าว
บริเวณสะพานแดงริมเขื่อนคลองรังสิตประยูรศักดิ์ (คลองหนึ่ง)
4.4 ภูมิปัญญาท้องถิ่น 2. สาเหตุ เจ้าของบ้านบนบานศาลกล่าวต่อผีว่า ถ้าผีมาช่วยให้ได้คนกลับคืน การท�าขวัญข้าวของชาวนาอาจท�าพิธีหลายครั้ง เช่น ตอนข้าวตั้งท้อง
ต่อมามีการพัฒนาจากเรือขนส้มมาเป็นเรือยาว 30, 40 และ 50 ฝีพาย จนถึง ภูมิปัญญา หมายถึง ความรู้ ความสามารถ ความเชื่อที่น�ามาสู่การ มาหรือหายป่วยจะร�าผีถวายการกระท�าผิดต่อผี เกิดขึ้น เช่น คนมีครรภ์มานอนในบ้าน ตอนเกี่ยวข้าว และตอนขนข้าวเข้ายุ้ง การท�าขวัญข้าวถือเป็นภูมิปัญญาของชาวนาใน

ปัจจุบันมีการจัดการแข่งขันเพื่อชิงถ้วยพระราชทาน จากสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ ปฏิบัติเพื่อแก้ไขปัญหาของมนุษย์ ทั้งนี้ ภูมิปัญญาชาวบ้านหรือภูมิปัญญาท้องถิ่น หรือสามีภรรยาที่เป็นผีมานอน ในบ้าน พื้นที่รังสิตตั้งแต่อดีต ถือเป็นความเชื่อและการอยู่ร่วมการเคารพต่อธรรมชาติ
สยามบรมราชกุมารี ประเพณีดังกล่าวจึงถือได้ว่าเป็นประเพณีส�าคัญในเขตเทศบาล จึงกล่าวได้ว่า เป็นองค์ความรู้ ความสามารถของชุมชนที่สั่งสมสืบทอดกันมานาน 3. เป็นการขอขมา เช่น เกิดเหตุร้ายแรงขึ้นในบ้าน เจ้าของบ้านไปหาหมอดู เป็นพิธีกรรมที่ตอบสนองทางด้านจิตใจ ช่วยสร้างขวัญก�าลังใจให้กับชาวนา

นครรังสิต (ภาพที่ 65) เป็นความจริงแท้ของชุมชนที่มีศักยภาพถ่ายทอด เรียนรู้ ปัญหาในการด�าเนินชีวิต จน หมอดูเสี่ยงทายโดยมีการเสียบกระดูกไก่ลงในสมุดเสี่ยงทาย ถ้าบังเอิญเสียบตรงกับ 4.4.2 ภูมิปัญญาเกี่ยวกับวิถีชีวิต วิถีชีวิตของคนในย่านรังสิต
ประเพณีลอยกระทง การลอยกระทงเป็นเทศกาลประจ�าปีที่ปฏิบัติ เหมาะสมกับสภาพแวดล้อมของธรรมชาติ และสังคม หน้าที่มีเหตุนั้นๆ เป็นเพราะผีเป็นผู้กระท�า ก็ต้องท�าพิธีกรรมร�าผีเพื่อขอขมาให้พี่ ในอดีตผูกพันกับสายน�้า การค้า การเกษตรกรรม แม้ปัจจุบันสภาพแวดล้อม
สืบทอดมายาวนานจนเป็นประเพณีที่ส�าคัญทั่วประเทศ ในเขตเทศบาลนครรังสิตมี ภูมิปัญญาท้องถิ่นที่โดดเด่น และมีเอกลักษณ์ชัดเจนของผู้คนที่อาศัย ยกโทษให้ ได้เปลี่ยนแปลงไปการสืบทอดภูมิปัญญาบางอย่างที่โดดเด่นยังปรากฏอยู่ เช่น

การจัดงานลอยกระทงชมจันทร์ ขึ้นทุกปีในช่วงต้นเดือนพฤศจิกายน บริเวณ อยู่ในย่านรังสิต ตั้งแต่อดีตจนถึงปัจจุบันมีด้วยกันหลายด้านดังนี้ ในการประกอบพิธีการร�าผีมอญ ผู้ประกอบพิธีซึ่งเป็นผู้ร�าจะต้องเป็นผู้หญิง เรื่องอาหารการกิน การปรุงก๋วยเตี๋ยวเรือ เป็นต้น
ริมเขื่อนสะพานแดง คลองรังสิต ประยูรศักดิ์ (คลองหนึ่ง) และกระจายตามพื้นที่ชุมชนอีก 4.4.1 ภูมิปัญญาที่สืบทอดจากความเชื่อ ผู้คนที่อาศัยอยู่ในพื้นที่ จะต้องมีกระบวนการร�าอยู่ในขั้นตอนการประกอบพิธีกรรม กระบวนท่าร�ามีการถือ ก๋วยเตี๋ยวเรือ จากต�านานก๋วยเตี๋ยวเรือโกฮับที่เป็นที่รู้จักกันในย่าน

หลายแห่ง โดยมีกิจกรรมต่างๆ เพื่อให้เกิดความสนุกสนาน เช่น กิจกรรมร�าวง อ�าเภอสามโคก อ�าเภอเมือง ที่สืบเชื้อสายมอญมีพิธีกรรมและความเชื่อหลายอย่าง อุปกรณ์เฉพาะและมีความส�าคัญการร่ายร�าจะเป็นไปตามจังหวะท่วงท�านองของดนตรี รังสิตเมื่อ 50 ปีก่อนปัจจุบันมีก๋วยเตี๋ยวหลายร้านที่ขายอยู่ริมคลองสูตรการท�าอาจมี
ย้อนยุค การประกวดกระทงขนาดเล็ก ขนาดใหญ่ การประกวดหนูน้อยนพมาศ มีพิธีกรรมที่ถือว่าเป็นภูมิปัญญาท้องถิ่นที่ส�าคัญ กล่าวคือ ที่บรรเลง มีการถืออุปกรณ์ต่างๆ ตามท่าร่ายร�า ร�าท่าถือใบไม้ มือทั้งสองจะถือใบไม้ ลักษณะคล้ายกันแต่คงมีเคล็ดลับที่ต่างกัน ภูมิปัญญาเรื่องอาหารประเภทก๋วยเตี๋ยว
การประกวดนางนพมาศ และการแสดงของนักร้องชื่อดัง กิจกรรมดังกล่าวจัดสืบทอด เอียงตัวไปทางซ้ายและขวา สะบัดมือตามจังหวะพร้อมทั้งย่อเขาลง ท�าสลับจนจบ ถือได้ว่ามีชื่อเสียงที่สุดในย่านรังสิต

มาเป็นเวลานาน ถือว่าเป็นประเพณีของท้องถิ่นที่ส�าคัญอีกประเพณีหนึ่ง (ภาพที่ 66) ท�านองเพลง ร�าท่าถือดาบวาดมือทั้งสองไปทางซ้ายและขวาโดยให้ดาบทั้งสองอยู่คู่

110 นครรังสิตของเรา นครรังสิตของเรา 111