Page 27 - รายงานปรัชญากลุ่ม3

๒๓

กระทรวงศึกษาธิการ

หน่วยงานในสมัยก่อนของไทยอีกหน่วยงานหนึ่งคือกรมธรรมการ เป็นกรมเก่าตั้งแต่รัชสมัยสมเด็จ พระ

บรมไตรโลกนาถ ในสมัยอยุธยา มีออกญาพระเสด็จสุเรนทราธิบดี เป็นเจ้ากรม อยู่ในบังคับบัญชาของกรมวัง กรม

ธรรมการมีหน้าที่ดูแลศาสนสมบัติในพระพุทธศาสนา ดูแลความประพฤติของพระสงฆ์และการปกครองคณะ

สงฆ์ในส่วนที่ไม่อยู่ในอำนาจหน้าที่ของฝ่ายพุทธจักรและ ด้วยหน้าที่เกี่ยวกับพระสงฆ์นี้ต่อมาซึ่งเรียกชื่อ

ว่า กรมธรรมการสังฆการี (ปิยรัตน์ อินทร์อ่อน. ๒๕๕๓: ออนไลน์)

ต่อมาใน พ.ศ.๒๔๓๑ พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวโปรดเกล้าฯ ให้รวมงานของ กรมธรรม
การสังฆการี กรมศึกษาธิการกรมพยาบาลกรมแผนที่และพิพิธภัณฑสถานตั้งเป็นหน่วยงานลักษณะ กระทรวงแต่

ยังเรียกว่า กรมธรรมการ ดังเดิม มีหน้าที่รับผิดชอบเกี่ยวกับงานพระสงฆ์ ดูแลโรงเรียน และโรงพยาบาลทั่ว
ประเทศ เมื่อมีการปฏิรูปการปกครองใน พ.ศ. ๒๔๓๕ กรมธรรมการได้ยกฐานะเป็นกระทรวง

เรียกว่า กระทรวงธรรมการ มีหน่วยงานในสังกัด คือ กรมธรรมการกลาง (รวมกรมราชบัณฑิต) กรมศึกษาธิการ
กรมพยาบาลกรมพิพิธภัณฑ์และกรมสังฆการี ในช่วงนี้กระทรวงธรรมการเน้นการขยาย การศึกษาให้แพร่หลาย

เพื่อผลิตบุคลากรที่มีความรู้เข้ารับราชการและให้ราษฎรมีความรู้สามารถช่วยเหลือตนเอง โดยใช้วัดเป็น
สถานศึกษาและมีพระเป็นครูสอน (ปิยรัตน์ อินทร์อ่อน. ๒๕๕๓: ออนไลน์)

ใน พ.ศ.๒๔๖๒ พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัวโปรดเกล้าฯให้เปลี่ยนชื่อกระทรวงธรรมการเป็น

กระทรวงศึกษาธิการ มีหน้าที่หลักในการจัดการศึกษาและให้ส่วนงานที่เกี่ยวกับพระสงฆ์ไปอยู่ในความรับผิดชอบ

ของกรมธรรมการซึ่งแยกเป็นกรมอิสระ ต่อมาพระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัวมีพระราชดำริว่าการศึกษาไม่

ควรแยกออกจากวัดจึงโปรดเกล้าฯ ให้กรมธรรมการมารวมกับกระทรวงศึกษาธิการแล้วเปลี่ยนชื่อเป็น กระทรวง

ธรรมการ เป็นกระทรวงศึกษาธิการในปี พศ.๒๔๖๒ ดังปรากฏในประกาศเรื่องย้ายกรมธรรมการ

ไปรวมอยู่ในพระราชสำนัก ดังนี้

พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวทรวงพระราชปรารภว่าแต่ก่อนมากรมสังฆการีอันมีหน้าที่เป็นเจ้าระเบียบ

สงฆ์และกรมธรรมการอันมีหน้าที่พิจารณาคดีเกี่ยวกับพระภิกษุรวมเรียกว่ากรมสังฆการีกรมธรรมการขึ้นตรงใน

พระองค์สมเด็จพรเจ้าแผ่นดินหัวหน้าของกรมนี้เป็นออกญาพระเสด็จสุเรนทราธิบดีในเวลาที่ไม่ได้ทรงตั้งเสด็จ

โปรดเกล้าฯให้พระบรมวงศ์ยางพระองค์ที่มักมีหน้าที่ราชการในกรมวังเป็นผู้บังคับบัญชากรมนี้มีข้าราชการเป็นผู้ว่า

รองลงไป มีตำแหน่งเป็นจางวาง ธรรมเนียมนี้มีสืบมาจากคราวจัดกระทรวงราชการต่างแผนกในรัชการที่ ๕