Page 117 - Maukon
P. 117
tjzpf
qdkaom
(7)
(8)
(9)
(1)
(6)
(2)
tyfygonf/
cdkifNrJa&;wdkYudk
xdkYjyif
EdkifiHwnf armfuGef;rsm;
tcsufudkvnf;
wifjyonf/
EdkifiHawmf\
EdkifiHwumESifh
EdkifiHo;mwdkif;u
t"GefY&Snf&yfwnfEdkif&ef?
ydkrdkcdkifrmuspfvspfodyfonf;a&;udk
ESifh tpDtrHrsm;udk owfrSwfxm;&Sda&;/
Nidrf;csrf;pGm
vGwfvyfa&;?
pOfrsm;udk csrSwfaqmif&Gufa&;/
&Sif;&Sif;pmay
tpOftav;xm;
odomxif&Sm;ap&efjzpfygonf/
urÇmhEdkifiHrsm;tv,frSm
ckwHk;vkyfí EdkifiHa&;tjrwfxkwfrI a&SmifMuOfa&;/
txl;tav;teufxm;NyD;
twl,SOfwGJaexdkifa&;?
tcsKyftjcmtmPmESifh
ppfrSefaom 'Drdkua&pDvlaerIpepf wnfaqmufa&;/
apmifha&Smuf&rnfh
NrJa&;wdkYudk tpOftav;xm; apmifha&Smuf&rnfqdkonfhtcsuf jzpfygonf/
tcsKyftjcmtmPmydkif
,lNyD; rdrdwdkYEdkifiHrSm rSm;cJhonfrsm;udk xyfrHrrSm;ap&ef? tjcm;jynfyEdkifiHrsm;rSm rSm;cJh
349
vli,frsm;tygt0if vli,fxkwpf&yfvHk;ESifh trsKd;orD;wdkY\ vkyfief;
þtcsufonf rdrdwdkYEdkifiHudk vGwfvyfNyD; tcsKyftjcmtmPmydkifonfh EdkifiH
EdkifiHtcsif;csif;
wm0ef&Sdonf
e,fajrwnfwHh
rsm;rSm udk,fydkif&yfwnfcsufESifh vGwfvGwfvyfvyf qHk;jzwfaqmif&GufEdkif&ef txl;vdk
axG;,Sufwif rjyKa&;? bmoma&;ESifh bmoma&;tzGJUtpnf;rsm;udk
vGwfvyfonfh EdkifiHtjzpf *kPfodu©m&Sd&Sd &yfwnfEdkif&ef? jynfwGif;jynfy ta&;udpö
vGwfvyfpGm ,HkMunfudk;uG,fcGifh&Sda&;? bmoma&;ESifh EdkifiHa&;udk a&m
EdkifiHawmf\ vGwfvyfa&; tcsKyftjcmtmPmESifh e,fajrwnfwHhcdkif
vGwfvyfí wuf<uaom EdkifiHjcm;a&; rl0g'udk tpOfwpfpdkuf usifhoHk;NyD;
tcsufjzpfygonf/ ,aeY rdrdwdkYEdkifiHESifh jynfyEdkifiHrsm;\ tawGUtBuHKrsm;udk oiffcef;pm
Edkifonfh udk,fydkifjy|mef;cGifh&Sda&;? tiftm;enf;aom wdkif;&if;om;vlrsdK;rsm;\ quf
jynfaxmifpkBuD; rNydKuGJa&;? wdkif;&if;om;pnf;vHk;nDnGwfrI ydkrdkcdkifrm
EdkifiHawmf\ tem*wfb0 om,majzmifhjzL;a&;udk a&S;½INyD; ausmif;om;
OD;wnfxm;onfh
orm;rsm;\ tusKd;pD;yGm;udk xdxda&mufa&muf umuG,fapmifha&Smuf&;/
uspfvspfodyfonf;a&;? vlrsdK;tcsif;csif; wef;wl&nfwl&Sda&; udk,fhMur®mudk,f zefwD;
'Drdkua&pDydkifcGifhrsm;ESifh jynfolYvGwfvyfcGifhrsm;udk tmrcHcsufay;onfh
cspfMunf&if;ESD;pGm aygif;oif;qufqHa&;wdkYudk vufawGU taumiftxnf
ay:vmatmif usifhoHk;a&;qdkonfh tcsufrsm;yif jzpfygonf[k &Sif;vif;
]]tajccHrl 9 csufudk tcsufwpfcsif;tvdkuf cGJjcm;wifjyoGm;rnfjzpfygonf/
EdkifiHawmf\ vltrsm;pkBuD;jzpfaom awmifolv,form;rsm;ESifh tvkyf
]],if;tcsufonf jynfaxmifpkrNydKuGJa&;ESifh wdkif;&if;om;pnf;vHk;nDnGwfrI
vuf&Sifoef&yfwnfcGifhESifh ,if;wdkY\ zGHUNzdK;wdk;wufa&;twGuf cdkifrmaom tumtuG,f
350
a&;twGuf
rdrdEdkifiHtwGif;
rnfjzpfygonf/
]]rdrdEdkifiHrSm
&SnfwnfwHhcdkifNrJonfh
wyfrawmftcef;u@udk
xnfhoGif;xm;jcif; jzpfygonf}}
wdkif;&if;om;tcsif;csif;
rSm;,Gif;usL;vGefrdjcif;
usa&mufvmr,fh
txl;tav;xm;
jynfaxmifpkrNydKuGJa&;ESifh
&Sif;&Sif;pmay
EdkifiHawmfjzpfvmEdkifygonf}}
rjzpfay:ap&ef
tEÅ&m,frSeforQudk
aoG;pnf;Mu7efvdkygonf/
todtrSwfjyKEdkif&ef
&nf&G,fNyD;
pkBuD;ESifh rcGJrcGmpwrf; xm0&NrJNrHpGm zGJUpnf;xm;&rnf jzpfygonf}}
a&G;aumufwifajr§mufcHEdkifonfh t&nftcsif;jynfhpHkolwdkY jzpfoifh ygonf/}}
wdkif;&if;om;vlrsKd;
tcsif;csif; cspfMunfoifhjrwfrI&Sda&;twGuf e,fpyfa'oawGygrusef wpfrsdK;om;vHk;
onfhtcsufrsm;? vuf&Sdvnf; rSm;aeonfhtcsufrsm;udk pl;prf;avhvmNyD; ,if;trSm;rsKd;
tqkdygtcsufudk
umuG,fwm;qD;Edkif
OD;wnfaom EdkifiHwnfaqmufrnfqdkvQif wdkif;&if;om;tm;vHk; rcGJrcGm xm0&vufwGJ
zGHUNzdK;wdk;wufvma&;? vlaerItqifhtwef;jrifhrm;vma&;? trsKd;om;*kPfodu©m jrifhwuf
wuúodkvfjrwfol
rnfqdkvQif rdrdwdkYtwGif;rSm at;twl yltrQ&Sdonfh pdwf"mwfrsm;? wpfaoG;wnf;
wpfom;wnf;qdkonfhpdwf"mwfrsm; ydkrdk&SifoefcdkifrmvmNyD; EdkifiHawmfonfvnf; t"GefY
]]þtcsufrsm;udk tajccHum EdkifiHawmfzGJUpnf;wnfaqmufyHkudk pOf;pm;oGm;&
vma&;qdkonfh tcsufrsm;udk rdrdwdkYtm;vHk;u em;vnfoabmayguf vufcHvmMu
wdkif;&if;om;pnf;vHk;nDñGwfa&;udk
arG;zGm;í rdrdudk,fwdkifvnf; EdkifiHtwGif; arG;zGm;oljzpfNyD; vTwfawmf udk,fpm;vS,ftjzpf
om;tiftm;pk wpf&yfjzpfygonf/ udkvdkeDe,fcsJUwyfrsm;ESifh vHk;0jcm;em;onfh wyfrawmf
tm;xm;&rnfh tzGJUtpnf;jzpfygonf/ xdkYaMumifh trsKd;om;a&; tpOftvm&SdcJhonfh
awmfvSefa&;? trsKd;om;vGwfajrmufa&; vIyf&Sm;rIwpfavQmufwGif jynfolwGif;u
jzpfojzifh EdkifiHawmftBuD;tuJonf or®wjzpfoifhygonf/ or®wonf ½kyfjyoabm
vnf; jzpfygonf/ tajccHOya'udk xdef;odrf;umuG,fapmifha&Smuf&mrSmvnf; txl;
EdkifiHwum xHk;wrf;pOfvmrsm;ESifhtnD EdkifiHawmftwGif;ü arG;zGm;aom rdbESpfyg;rS
jynfolYwyfrawmfjzpfygonf/ wyfrawmfonf wdkYwm0ef ta&;oHk;yg;udk OD;xdyfxm;NyD;
rsKd;r[kwfbJ vkyfydkifcGifh&Sdaom tBuD;tuJrsKd; jzpfoifhygonf/ EdkifiHawmf or®wonf
wHhcdkifNrJa&;udpöESifhyg qufpyfaeygonf/ wyfrawmfonf e,fcsJUqefYusifa&;? zufqpf
]]txufwGif azmfjycJhaom rlrsm;jzifh jynfaxmifpkEdkifiHtjzpf xlaxmifoGm;rnf
tajccHOya'wGif
pkBuD;wGif tqifhtwef;wlnDNyD; udk,fydkifjy|mef;cGifh&Sdonfh jynfe,f 14 cku jynfaxmif
]]wyfrawmfonf EdkifiHawmfvGwfvyfa&;? tcsKyftjcmtmPmESifh e,fajrwnf
aexkdifMurnfh jynfaxmifpkEdkifiHawmfrsKd;udk wnfaqmufoGm;oifhygonf/ jynfaxmif
pktzGJU0ifrsm;tjzpf yg0ifoifhygonf/ jynfaxmifpktzGJU0if jynfe,frsm;onf jynfaxmif
aygufzGm;vmNyD; vGwfvyfa&;ESifh tcsKyftjcmtmPmudk xdef;odrf;apmifha&Smufvmonfh
t"dutm;jzifh EdkifiHawmfumuG,fa&;ESifh vHkNcHKa&;wm0efudk xrf;aqmifaeaom trsKd;
rlwpf&yftaeESifh yg0ifoifhaMumif; wifjyvdkygonf/ EdkifiHawmf\ ordkif;aMumif;t&
þodkY
yHkpHESifh
pepf\
oHk;a&;}}
]](3)
1993
wyfrawmfonf
cHpm;cJhMuzl;onfh
EdkifiHwnf armfuGef;rsm;
ckESpf?
oGm;rnfqdkonfudk
pwkw¬tcsufjzpfwJh
qufvufwifjyonf/
-
*kPfodu©m&Sdaom
Mo*kwfv
EdkifiHjzpfygonf/
9
trsKd;om;EdkifiHa&;ESifh
taumif;tusdK;tqdk;tjypfrsm;?
&ufaeY
xdkYaMumifh
ygwDpHkpepfudk
&Sif;&Sif;pmay
ruif;ruGm
tav;teufpOf;pm;&rnf
usifhoHk;NyD;
wpfygwDpepf\
trsdK;om;nDvmcH
vdktyfojzifh tajccHOya'rSm yDjyifpGmyg0ifae&ef vdktyfygonf}}
jzpfonf/
qufpyfrI&SdaeNyD;
ppfrSefonfh
EdkifiHom;jynfolrsm;taeESifh
(Rule of Law) &Sd&efvdktyfygonf/ vGwfvyfpGm w&m;pD&ifrIvnf; &Sd&ygrnf}}
xGef;um;us,fjyefYta&;twGuf tbufbufu 0dkif;0ef;yl;aygif;aqmif&Gufa&;}}
pHknDtpnf;ta0;ü
awmfwGif tajccHOya'vTrf;rdk;rI (Supermacy of the Constitution)ESifh w&m;Oya'pdk;rdk;rI
aom wHwm;rsm; jzpfoifhygonf/ 'Drdkua&pDxGef;um; us,fjyefYonfh EdkifiHwpfckrSm
jynfwGif;jynfy tajctaersm;tay: rlwnfNyD; pD;yGm;a&;vkyfenf;vkyf[efrsm;udkvnf;
xl;jcm;av;eufonfh tcef;u@ta&;ygrIudk tav;xm; todtrSwfjyKum trsKd;
jzpfvmap&efrSm EdkifiHa&;ygwDrsm;onf tpdk;&ESifh jynfoltMum; aygif;ul;qufoG,fay;
udk oifcef;pm,lEdkifMuolawGvnf;jzpfygonf/ jynfoludk tusdK;jyKaom ygwDpHkpepf
a&;t,ltq (Seperation of Power)ESifhtnD tzGJUtpnf;rsm; zGJUoGm;&ygonf/ EdkifiH
tzGJUtpnf;rsm;(Constitutional Institutes)udk owfrSwfzGJUpnf;a&;onf tajccHOya'
jzpfygonf/ jynfolrsm;\ qE´ESifhtnD a&G;aumufzGJUpnf;xm;aom tajccHOya'qdkif&m
351
tcsKyftjcmtmPmonf EdkifiHom;rsm;xHrSmwnfNyD; EdkifiHom;rsm;xHrS qif;ouf&rnf
wyfrawmf\
a&;qGJ&mwGif tvGefta&;BuD;onfh tcsufjzpfygonf/ tmPmoHk;&yf ydkif;jcm;owfrSwf
ajymif;vJusifhoHk;oGm;&rnfjzpfygonf/ pD;yGm;a&;zGHUNzdK;wdk;wufNyD; jynfolrsm;\ vlaerIb0
tajccHrlrsm;tjzpf tcsuf (1)? (2)? (3) wdkYudk tao;pdwfwifjyNyD; tcsuf (4)udk
cHxm;&onfh OD;odef;xGef;u wifjyonf/ OD;odef;xGef;u wpnygwDtaejzifh EdkifiHawmf
]]EdkifiHwpfckwnfaqmuf&mwGif pD;yGm;a&;xlaxmifrIonf tajccHtkwfjrpfjzpf
rdrdwdkYEdkifiHonf t&if;&SifygvDref 'Drdkua&pdESifh wpfygwDpepfrsm;udk awGUBuHK
'Drdkua&pD
]](4) EdkifiHawmfESifh jynfolwpf&yfvHk;\ pD;yGm;a&;? vlrIa&;? tajctaersm;
wdk;wuf jrifhrm;vma&;twGuf vGwfvyfaom trsdK;om;pD;yGm;a&;0g'udk csrSwfusifh
ygwDpHk
taumif;tqdk;tusdK;
tcef;(1) EdkifiHawmftajccHrlrsm; csrSwfa&;twGuf wdkif;&if;om;pnf;vHk;nDnGwfa&;
tjypfrsm;udk aumif;aumif;vufawGU cHpm;cJhMuzl;olawG jzpfMuygonf/ tawGUtBuHK
ajymif;vJaeaom
ygonf/ rdrdwdkYEdkifiHudk ygwDpHk'Drdkua&pD EdkifiHawmfwnfaqmuf&mrSm rnfonfh pD;yGm;a&;
om;EdkifiHa&; OD;aqmifrItcef;u@rSm xdkufoifhonfhae&mu yg0ifaqmif&GufcGifh&Sd&ef
ygwD\ oabmxm;udk t*Fyl-2 rJqE´e,frS vTwfawmfudk,fpm;vS,ftjzpf a&G;cs,f