Page 96 - หนังสือเรียนสาระความรู้พื้นฐาน

89

เรื่องที่ 1 หลักการและวิธีการใชยาที่ถูกตอง

การใชยาที่ถูกตองมีหลักการดังนี้

1. อานฉลากยาใหละเอียดกอนการใชทุกครั้ง ซึ่งโดยปกติยาทุกขนาดจะมีฉลากบอกชื่อยา วิธีการใช

ยา ขอหามในการใชยา และรายละเอียดอื่นๆ ไวดวยเสมอ จึงควรอานใหละเอียดและปฏิบัติตามคําแนะนํา

อยางเครงครัด
2. ใชยาใหถูกชนิดและประเภทของยา ซึ่งถาผูใชยาหยิบยาไมถูกตองจะเปนอันตรายตอผูใชและ

รักษาโรคไมหาย เนื่องจากยาบางชนิดจะมีชื่อ สี รูปราง หรือภาชนะบรรจุคลายกัน แตตัวยาสรรพคุณยาที่

บรรจุภายในจะตางกัน
3. ใชยาใหถูกขนาด เพราะการใชยาแตละชนิดในขนาดตางๆ กัน จะมีผลในการรักษาโรคได ถา

ไดรับขนาดของยานอยกวาที่กําหนดหรือไดรับขนาดของยาเพียงครึ่งหนึ่ง อาจทําใหการรักษาโรคนั้นไม

ไดผลและเชื้อโรคอาจดื้อยาได แตหากไดรับยาเกินขนาดอาจเปนอันตรายตอรางกายได ดังนั้น จึงตองใชยา
ใหถูกตองตามขนาดของยาแตละชนิด เชน ยาแกปวดลดไข ตองใชครั้งละ 1 – 2 เม็ด ทุก ๆ 4 – 6 ชั่วโมง เปน

ตน

4. ใชยาใหถูกเวลา เนื่องจากยาบางชนิดตองรับประทานกอนอาหาร เชน ยาปฏิชีวนะพวก

เพนนิซิลลิน เพราะยาเหลานี้จะดูดซึมไดดีในขณะทองวาง ถาเรารับประทานหลังอาหาร ยาจะถูกดูดซึมไดไมดี
ซึ่งจะมีผลตอการรักษาโรค ยาบางชนิดตองรับประทานหลังอาหาร บางชนิดรับประทานกอนอาหาร เพราะ

ยาบางประเภทเมื่อรับประทานแลวจะมีอาการงวงซึม รางกายตองการพักผอน แพทยจึงแนะนําให

รับประทานกอนนอนไมควรรับประทานในขณะปฏิบัติงานเกี่ยวกับเครื่องจักรกล หรือขณะขับขี่รถยนต

เพราะอาจจะทําใหเกิดอันตรายได

- ยากอนอาหาร ควรรับประทานกอนอาหารประมาณครึ่งถึงหนึ่งชั่วโมง
- ยาหลังอาหาร ควรรับประทานหลังอาหารทันที หรือไมควรจะนานเกิน 15 นาที หลังอาหาร
- ยากอนนอน ควรรับประทานกอนเขานอน เพื่อใหรางกายไดรับการพักผอน

5. ใชยาใหถูกวิธี เชน ยาอมเปนยาที่ตองการผลในการออกฤทธิ์ที่ปาก จึงตองอมใหละลายชา ๆ ไป

เรื่อยๆ ถาเรากลืนลงไปพรอมอาหารในกระเพาะ ยาจะออกฤทธิ์ผิดที่ ซึ่งไมเปนที่ที่เราตองการใหรักษา การ

รักษานั้นจะไมไดผล ยาทาภายนอกชนิดอื่นๆ ก็เชนกัน เปนยาทาภายนอกรางกาย ถาเรานําไปทาในปากหรือ

นําไปกินจะไมไดผลและอาจใหโทษตอรางกายได
6. ใชยาใหถูกกับบุคคล แพทยจะจายยาตรงตามโรคของแตละบุคคลและจะเขียนหรือพิมพชื่อคนไข

ไวหนาซองยาทุกครั้ง ดังนั้น จึงไมควรนําไปแบงใหผูอื่นใชเพราะอาจไมตรงกับโรคและมีผลเสียได

เนื่องจากยาบางชนิดหามใชในเด็ก คนชรา และหญิงมีครรภ ยาบางชนิดมีขอหามใชในบุคคลที่ปวยเปนโรค

บางอยาง ซึ่งถานําไปใชจะมีผลขางเคียงและอาจเปนอันตราตอผูใชยาได