Page 26 - GEH1101-เอกสารประกอบการเรียนการสอน-unit1
P. 26
สุนทรียภาพกับชีวิต
ดังนั้น สุนทรียภาพจึงมิได้มีองค์ประกอบจ าเพาะที่ความงามเมื่อต้องกล่าวถึง
ศิลปะร่วมสมัยปัจจุบัน อย่างไรก็ตาม กล่าวได้ว่าเมื่อต้องตัดสินด้านสุนทรียภาพ (aesthetic
judgment)ของงานศิลปะหรือสภาพของธรรมชาติ (natural environment) ซึ่งต้องใช้ความสามารถ
ด้านการแยกแยะระดับของการสัมผัสรับรู้ ความงามยังคงเป็นองค์ประกอบหนึ่งเพื่อพิจารณา
คุณค่าของศิลปะบางประเภท เพราะความงามเป็นคุณค่าที่สัมพันธ์กับพฤติกรรมทางจิต (effective
domain) ของมนุษย์ อาทิ การสัมผัสรับรู้วัตถุธรรมหรือปรากฏการณ์ การตอบสนอง ค่านิยม อุดม
คติ และพฤติกรรม ฉะนั้น เมื่อกล่าวว่าผลงานศิลปะชิ้นนั้น ๆ มีความงาม ความหมายคือความงาม
มิได้เป็นความงามเฉพาะของผู้ตัดสิน แต่ความงามนั้นเป็นความงามอันเดียวกันกับความงามของ
คนอื่น ๆ ด้วย (sensus communis) เพราะความงามเป็นคุณสมบัติที่ปรากฏอยู่ในผลงานศิลปะที่
ถูกตัดสิน มิได้เป็นความงามตามความเห็นเฉพาะของผู้หนึ่งผู้ใด นอกจากนั้น องค์ประกอบของ
สุนทรียภาพยังอิงอยู่กับคุณค่าอื่น ๆ ด้วย กล่าวคือประกอบด้วยคุณค่าที่มาจากรายละเอียดเฉพาะ
ทางวัฒนธรรม (cultural specifics) ของสังคมแต่ละสังคม คุณค่าที่มาจากการก าหนดขึ้นด้วย
อ านาจของชนชั้นกลาง ชนชั้นสูง และผู้ปกครอง (bourgeois-elitist-state regulation) แห่งรัฐ และ
คุณค่าที่มาจากการตีความหมายเชิงปัจเจก (individual interpretations)
วัฒนธรรมทางสังคมก าหนดคุณค่าบางอย่างขึ้นเป็ นองค์ประกอบของ
สุนทรียภาพ กล่าวคือสังคมโดยรวมร่วมกันยอมรับคุณค่าที่สร้างขึ้นจนกลายเป็นสามัญส านึก เช่น
ลายสักบนร่างกายของผู้คนในบางสังคม ได้รับการยอมรับจนกลายเป็นคุณค่าที่ท าให้เกิด
สุนทรียภาพ พลเมืองสมัยวิคทอเรียน (Victorians) ที่ประเทศอังกฤษรังเกียจประติมากรรม (sculpture)
ที่แกะสลัก (carving) เป็นรูปคนอัฟริกัน แต่พลเมืองสมัยเอ็ดวอร์เดียน (Edwardians) ในสมัยต่อ
จากสมัยวิคทอเรียน ชื่นชมรูปแกะสลักดังกล่าวว่ามีคุณค่าทางสุนทรียภาพ ดังกรณีตัวอย่างรูป
หน้ากากคนอัฟริกัน แกะจากงาช้าง ภาพที่ 1.8 การบริโภคสัญญะ (sign) ทางวัตถุสิ่งของเครื่องใช้
บางอย่างของชนชั้นกลาง ชนชั้นสูง อย่างเกินความพอดี (over-consumption) ท าให้เข้าใจว่า
ยานพาหนะบางประเภทบางยี่ห้อมีคุณค่าทางสุนทรียภาพ เช่น รถยนต์รุ่นโบราณมีความงามควร
เก็บรักษาสะสม ภาชนะเครื่องปั้นดินเผาเก่าก่อนมีรูปทรงงามควรค่าแก่การสะสม ความจริงแล้ว
คุณค่าดังกล่าวส่วนหนึ่งอาจเกิดจากความปรารถนาจะใช้วัตถุสิ่งของเป็นสัญลักษณ์เพื่อยกสถานะ
ทางสังคม (status symbol) แต่คนในสังคมโดยรวมกลับคุ้นเคยจนกลายเป็นสามัญส านึกว่ามี
คุณค่าเป็นองค์ประกอบของสุนทรียภาพ วรรณกรรมบางเรื่องได้รับการยอมรับว่ามีคุณค่าด้านการ
สร้างสรรค์เพราะกระทรวงศึกษาธิการก าหนดให้เป็นแบบเรียนตามนโยบายของผู้ปกครองรัฐ
รวมถึงผลงานบางเรื่องบางอย่างด้านภาพยนตร์ ดนตรี นาฏศิลป์ เป็นต้น สามารถเป็นไปในท านอง
26
