Page 117 - PowerPoint 演示文稿

ÑAËC SAN BÌNH ÑÒNH
M aët daàu traûi qua chieán tranh vaø baát oån chính

trò laâu daøi, Hy Laïp laø ñaát nôû hoa ñaõ saûn
sinh nhöõng Trieát gia löøng danh theá giôùi.
Caùc nhaø Trieát hoïc Hy Laïp khoâng tin laø moïi bieán coá xaûy ra
treân ñôøi bôûi yù muoán cuûa Thöôïng ñeá. Caùc Trieát gia naày ñaõ döïa
vaøo quan saùt vaø lyù luaän ñeå quyeát ñònh taïi sao nhöõng söï vieäc
vaø bieán coá xaûy ra? Hoï ñaõ môû ra nhöõng phöông caùch môùi ñeå
nhìn vaøo söï hieän höõu cuûa con ngöôøi. Caùc Trieát gia naày ñaõ
tìm kieám nhöõng nguyeân taét hay qui luaät ñaõ thoáng trò vuõ truï.
Nhöõng nguyeân taéc naày khoâng nhöõng ñoùng goùp vaøo khoa hoïc
xaõ hoäi hieän ñaïi, nhöng coøn phaùt trieån tö töôûng chính trò cuûa
Taây phöông. Nhoùm Trieát gia Hy Laïp naày goàm coù ba nhaân vaät;
Socrates, Plato, vaø Aristotle.
Tuy khoâng sinh ñoàng thôøi, moãi ngöôøi thuoäc moät theá heä,
laø hoïc troø cuûa ngöôøi ñi tröôùc: Plato laø hoïc troø cuûa Socrates vaø
Aristotle laø hoïc troø cuûa Plato. Tuy laø hoïc troø, nhöng hoï khoâng
raäp khuoân nhöõng gì ñaõ thuï giaùo töø thaày. Moãi Trieát gia chòu
aûnh höôûng ít nhieàu veà trieát lyù cuûa ngöôøi ñi tröôùc, nhöng moãi
ngöôøi coù moät phöông höôùng theo ñuoåi vaø tìm kieám kieán thöùc,
trieát lyù vaø khaùm phaù khoa hoïc rieâng. Trieát gia Socrates tìm
kieám kieán thöùc vaø söï hieåu bieát thöïc söï qua caùch daïy hoïc troø
baèng caùch ñaët ra nhöõng caâu hoûi vaø tìm caâu traû lôøi thích ñaùng.
OÂng quan nieäm raèng, neáu ñaët caâu hoûi ñuùng, con ngöôøi coù theå
tìm ra caâu traû lôøi chính hoï, vì vaäy hoï coù theå töï hoïc. Plato cho
xaây döïng Haøn Laâm Vieän ñeå daïy hoïc troø, giôùi treû veà chính trò
vaø laõnh ñaïo. Ñaây cuõng laø trung taâm nghieân cöùu veà khoa hoïc vaø
toaùn hoïc. Aristotle coù moät taàm nghieân cöùu roäng lôùn veà nhieàu
chuû ñeà vaø giuùp ñôõ ñònh höôùng tö töôûng khoa hoïc.

Chuùng ta bieát gì veà Socrates?
Khoâng gioáng nhö nhöõng Trieát gia Hy Laïp khaùc, Socrates
khoâng vieát saùch vaø ghi laïi nhöõng tö töôûng vaø trieát lyù cuûa mình,
OÂng daïy caùc hoïc troø baèng caùch ñoái thoaïi, oâng ñaët ra nhöõng caâu
hoûi vôùi caùc moân ñeä, roài cuøng thaûo luaän tìm ra nhöõng caâu traû lôøi
thích ñaùng; roài töø nhöõng caâu traû lôøi naày seõ ñöôïc noái tieáp baèng
nhöõng caâu hoûi khaùc. Raát may, oâng coù hai hoïc troø xuaát saéc laø
Plato vaø Xenophon ñaõ ghi cheùp laïi vaø vieát veà Socrates trong
caùc taùc phaåm cuûa hoï. Chuùng ta coù theå bieát veà Socrates trieát
lyù qua nhöõng cuoäc ñoái thoaïi vaø thaûo luaän giöõa oâng vaø Plato.
Trong ñoù Socrates ñoùng nhaân vaät chính döï phaàn vaøo cuoäc thaûo
luaän trieát hoïc naày. Xenophon laø moät söû gia ñaõ ghi laïi taát caû

Xuaân Kyû Hôïi 2019