Page 63 - PowerPoint 演示文稿

ÑAËC SAN BÌNH ÑÒNH

III. LÒCH SÖÛ KHOA CÖÛ NÖÔÙC TA THÔØI CHÖÕ NHO
Töø khi nöôùc ta töï chuû (939, nhaø Ngoâ) cho ñeán khi ngöôøi
Phaùp sang ñoâ hoä, thì trong khoaûng hôn chín theá kyû aáy, trieàu
ñình vaãn laáy chöõ Nho laøm quoác gia vaên töï.
Luùc ban ñaàu, caùc trieàu Ngoâ, Ñinh, Tieàn Leâ, trieàu ñình chöa
kòp toå chöùc vieäc hoïc, vieäc thi, maõi ñeán ñôøi nhaø Lyù thì vieäc
khoa cöû môùi baét ñaàu qui ñònh.
Vaø, thôøi gian Nguyeãn Vöông Phuùc AÙnh chöa thoáng nhaát
ñaát nöôùc, luùc baáy giôø loaïn laïc, vieäc hoïc, vieäc thi chöõ Nho giaùn
ñoaïn ñaõ laâu (khoa thi cuoái cuøng Ñaøng Ngoaøi naêm 1691, Ñaøng
Trong naêm 1768) thieáu ngöôøi vaên hoïc ñeå duøng, coøn caùc töôùng
taù giuùp raäp thì ít ngöôøi bieát chöõ Nho, neân phaûi duøng chöõ
Noâm.
CHÖÕ NHO
Nho nghóa laø gì?
Chöõ Nho 儒 nghóa ñen, moät beân chöõ nhaân 亻 laø ngöôøi, moät
beân chöõ nhu 需 laø caàn, nghóa laø ngöôøi trong ñôøi caàn phaûi coù.
Saùch coù caâu: “Thoâng thieân, ñòa, nhaân vieát Nho” nghóa laø
ngöôøi roõ caû thieân vaên, ñòa lyù, nhaân söï, goïi laø Nho.
Vaäy Nhaø Nho laø ngöôøi ñaõ theo Nho hoïc, hieåu ñaïo lyù cuûa
thaùnh hieàn ñôøi xöa, coù theå daïy baûo ngöôøi ñôøi cö xöû cho phaûi
ñaïo vaø, neáu ñöôïc duøng thì ñem taøi ñöùc cuûa mình ra maø giuùp
daân giuùp nöôùc.
Xaõ hoäi ta xöa toå chöùc theo khuoân pheùp Nho giaùo, neân
ngöôøi caàm quyeàn trong nöôùc, ñeå giuùp vua trò daân phaûi laø ngöôøi
ñaõ am hieåu ñaïo lyù cuûa Nho giaùo.
Phöông phaùp choïn ngöôøi ra gíuùp vua trò daân aáy goïi laø
khoa cöû.
Sau ñaây ta caàn löôïc qua lòch söû vaø cheá ñoä khoa cöû nöôùc ta
hoài xöa theá naøo.
A) Ñôøi nhaø LYÙ (1009-1225):
Naêm 1075 vua Lyù Nhaân Toân môû khoa thi Tam Tröôøng ñeå
keùn ngöôøi roõ nghóa saùch vaø hoïc roäng. NÖÔÙC TA BAÉT ÑAÀU

Xuaân Kyû Hôïi 2019