Page 38 - Besson&Demona

BESSON I DEMONA
Dom mojego ojca w Krzyżanowicach, lata 30. XX w.
* Stanisław Zawadzki to jeden z najznakomitszych polskich architektów XVIII w., autor m.in. projektu pałacu Tyszkiewiczów w Warszawie.
** Hugo Kołłątaj, ksiądz, lozof, polityk, uczony, publicysta, jeden z najważniejszych przedstawicieli Oświecenia, pełnił funkcję proboszcza w Krzyżanowicach w latach 1778-1793.
góry gipsowej, na której kombinat Gacki (jego nazwa „przeszła” natural- nie od nazwy sąsiedniej miejscowości) wytwarza oczywiście gips. Widok z tarasu domu był niezapomniany. Od wczesnego rana do późnego wie- czora, w odległości zaledwie trzydziestu metrów od domu, pasły się konie, a przede wszystkim młodzież, która była wychowywana jako przyszłe ko- nie remontowe dla wojska.
Jeszcze ładniejszy widok rozpościera się ze szczytu góry gipso- wej, która wznosi się za podwórzem. Stamtąd można podziwiać rozległą, malowniczą dolinę Nidy. Jedenaście (!) kościołów przycupnęło wokoło, m.in. w Młodzawach. Ten w Krzyżanowicach, piękny klasycystyczny, zo- stał wzniesiony według projektu Stanisława Zawadzkiego* w latach 1786- 1789 na miejsce starego z XII wieku. Fundatorem nowego kościoła był proboszcz wsi ks. Hugo Kołłątaj**. Ołtarz i nawy boczne zdobią duże obra- zy Franciszka Smuglewicza: „Bóg nauczający” i „Bóg nagradzający”. Sta- nisław Przybyszewski uważał, że twarz Adama ma rysy Hugona Kołłąta- ja i że młodzieniec na obrazie „Bóg nauczający” to także Kołłątaj, tyle że młody. W nawie głównej Smuglewicz wyobraził stworzenie świata. Kiedy
– 36 –