Page 175 - 44_LiryDram_2024

Portret književnika Petra Kanavelića autora Ferdinanda Gustinčića (početkom 20. stoljeća)/ Portret pisarza Petra Kanavelića autorstwa Ferdinanda Gustinčića (początek XX wieku)
Berberiniego dostarczono te utwory Janowi III Sobieskiemu, a polski król specjalnym pismem osobiście podziękował poecie za jego pochwalne pieśni, Petar Kanavelić tymi dwoma utworami udowodnił, że już w XVII wieku Chorwaci wi- dzieli w Polakach braterski, bliski sobie naród. Tak jest zresztą po dzień dzisiejszy.
Poza poważnymi wierszami i pieśniami, przy- bliżającymi czytelnikom ważne wydarzenia hi- storyczne, Petar Kanavelić napisał bardzo dużo pieśni i wierszy miłosnych i lirycznych, a nawet wręcz sielankowych czy rubasznych. Często były to tak zwane „przyprawy poetyckie”, czy- li utwory okazjonalne, mające ożywić niektóre uroczystości, takie jak ślub, zaręczyny, chrzty, rocznice czy intronizacje biskupów. Skrzą się one dowcipem i niezwykłym humorem, a cza- sem nawet bywają bardzo zmysłowe. Pieśni te miały niejednokrotnie nutę humorystyczno – satyryczną, pokazywały śmieszny, nierzadko
rozpustny sposób zachowania się i obyczaje środowisk patrycjuszowskich, w których obra- cał się poeta. Charakterystyczne w poezji Ka- navelića jest to, że choć w tych okazjonalnych wierszach obrazował hulaszcze życie mężczyzn, ich śmieszności, słabości, występki moralne i rozliczne romanse, szczególnie w wierszach ślubnych i zaręczynowych (gdzie opisywał ro- manse pana młodego zarówno te prawdziwe, jak i wymyślone, przejaskrawione), to w wier- szach skierowanych do dam zawsze tylko dobrze się o nich wyrażał, sławił ich piękno, zarówno zewnętrzne jak i wewnętrzne, opisywał licz- ne zalety, podziwiał dobroć i delikatność, pod- kreślał cnoty płci niewieściej. Można z całym przekonaniem powiedzieć, że był prawdziwym poetą – dżentelmenem. Przykładem takiej czci Kanavelića wobec kobiet może być przetłuma- czony przeze mnie wiersz „Pieśń zaręczynowa” („Pjesan pirna”), którą zaśpiewał pan Rafael Arneri na uczcie w Kotorze pani Frani Bizanti, swojej narzeczonej.
W pieśni tej opisuje Kanavelić niezwykłą uro- dę młodej narzeczonej, czarownej Frani Bi- zanti. Sławi jej niebywałe wdzięki, wychwala jej szlachetność i wszystkie cnoty, które otrzy- mała w darze od niebios. Poeta używa niezwy- kle bogatego słownictwa, określającego walory kobiety, stara się przedstawić ja w jak najko- rzystniejszym świetle.
Innym rodzajem wiersza Petara Kanavelića, któ- ry został napisany jako „przyprawa” okazyjnych wesołych uczt, był wiersz „Bitwa na pocałunki” („Boj od celova”). To zabawny, przypominający sceniczną krotochwilę utwór, pozwalający czy- telnikowi obserwować zmagania rozochoconej pocałunkami pary. Wiersz ten wibruje wprost niecierpliwością, namiętnością, pożądaniem. Poeta stosuje w nim wiele metafor i porów- nań. To bardzo odważny tekst jak na XVII w.
lipiec–wrzesień 2024 LiryDram 173