Page 65 - 34_2022_LiryDram

z księciem, a później hospodarem wołoskim Ra- du Przystojnym, bratem słynnego Vlada Dra- culi, znanego również jako Vlad Palownik. Hi- storię tej relacji, a raczej opis ucieczki księcia przed napastowaniem Sułtana przedstawiony został przez XV-wiecznego historyka Laonikosa Chalkokondylesa, Greka towarzyszącego Osma- nom podczas kampanii, w jego dziele Wykład historii (Apòdejksis historiòn). Wiadomo także, że Radu wielokrotnie towarzyszył Sułtanowi w wyprawach, między innymi był obecny pod Konstantynopolem.
Poza Radu wśród kochanków Sułtana wy- mieniani są bośniacki książę Zygmunt, zna- ny również jako Ishaqa Beya, Hassan Murat Pasza, młody generał osmański, również to- warzyszący władcy w boju, Ahmed Pasza, po- czątkowo nauczyciel, a później wezyr Sułta- na, Alexius Megas Komninosa, który został pojmany przez Osmanów i ścięty w niewy- jaśnionych okolicznościach w wieku niespeł- na 9 lat, czy Jakub Notaras, który zaraz po Radu jest drugim najsłynniejszym obiektem westchnień Sułtana.
Na swoją sławę Jakub zasłużył sobie brawu- rową ucieczką spod podbitego Konstantyno- pola przed pragnącym go Zdobywcą, czy też jak twierdzą inni historycy, swoją męczeńską śmiercią. Niektóre źródła donoszą, że za od- mowę Mehmedowi Jakub zapłacił własną gło- wą i głową swojego ojca oraz starszych braci. Wielu historyków nie śmie wspominać o tych mężczyznach w kontekście orientacji seksual- nej Sułtana Mehmeda, jednak wzmianki o nich łatwo można znaleźć w wierszach Avniego. Chociażby w gazeli 27 Avni posługuje się tu- reckim słowem „Eflak”, które tłumaczyć moż- na dwojako. Oznacza ono zarówno „niebo” (wówczas ostatni wers oznacza – „nasz rajski dom” w niebie), ale można też przetłumaczyć
je jako turecką nazwę krainy geograficznej – Wołoszczyzny. Tej samej, z której pochodził Radu Przystojny i którą Mehmed pomógł mu odebrać z rąk brata. Wówczas podmiot lirycz- ny pisze – „nasz rajski dom” na Wołoszczyź- nie. Wątpliwe jest, by kraj rządzony przez bra- ta Radu, a jednocześnie największego wroga Sułtana mógł symbolizować upragniony raj dla jakiejkolwiek miłości Mehmeda, czy nawet dla niego samego. Jedyną osobą, która mogłaby go tak odbierać jest właśnie Radu Przystojny. Dodatkowo w wierszu mowa o kielichu wina, który w kulturze Bliskiego Wschodu symboli- zuje kochanka. Avni mówi, że kielich ten nie może paść mu do stóp, a on sam będzie szano- wał winnicę, z której to wino pochodzi, pijąc je. Jeśli przyjrzymy się temu na jakich zasadach książę Radu przejął tron, od razu zauważamy, że Wołoszczyzna nie została włączona do Im- perium Osmańskiego. Sułtan ją uszanował, a sam Radu cieszył się bardzo dużą swobodą polityczną, pomimo bycia wasalem Osmana. Nie musiał więc padać przed nim na kolana i błagać o niepozbawianie jego ziemi nieza- leżności. Cały utwór mówi o przykrym roz- staniu z kochankiem, które faktycznie miało miejsce w 1463 roku, gdy po przynajmniej 12 wspólnych latach Sułtan zostawił swojego towarzysza na jego własnej ziemi, wyniszczo- nej po wojnie z Vladem Palownikiem, a sam powrócił do Turcji.
Przykład ten pokazuje świadectwem jak wie- lu rzeczywistych wydarzeń są gazele Avniego.
NIEOCZYWISTY
DOBÓR TEMATÓW
Jak już zdążyliśmy zauważyć, Mehmed ja- ko Avni, pisał poezję skoncentrowaną wo- kół tematu miłości. Miłość jest tak popular- na w poezji, że nie trudno znaleźć utwory
styczeń–marzec 2022 LiryDram 63