Page 46 - 28_LiryDram_2020

Związek
Zawodowy Literatów Polskich
w latach 1920–1939 Grzegorz Wiśniewski
Życie literackie w międzywojennej Pol- sce, przecież pod wieloma względami bujne i owocne, rozwijało się w warunkach
nieprostych. Zszyta z ziem trzech zaborów odrodzona Rzeczpospolita była państwem et- nicznie nader niejednorodnym: podczas spi- su ludności w 1921 roku wśród 27 milionów mieszkańców 69 proc. podało narodowość polską, 14 proc. – ukraińską, 8 proc. – żydow- ską, 4 proc. – białoruską, także 4 proc. – nie- miecką, 1 proc. – inną. Była ta Polska krajem niebogatym, a z biegiem czasu jej sytuacja gospodarcza wcale nie ulegała poprawie: na- wet w najlepszych latach jej produkcja prze- mysłowa nie przekraczała poziomu sprzed I wojny światowej (w 1938 roku w przelicze- niu na 1 mieszkańca wynosiła 82 proc. tej z 1913), a jej udział w produkcji światowej nie wzrastał, lecz malał. Roczne zużycie papieru na 1 mieszkańca było w latach 1928-1936 sześciokrotnie niższe niż w Anglii, Szwe- cji czy Niemczech. W 1921 roku aż 33 proc. osób w wieku powyżej 10 lat nie umiało czy- tać ani pisać (a o dalszych 5 proc. nie by- ło wiadomo, czy posiadają te umiejętności);
w 1931 roku liczbę analfabetów udało się zmniejszyć do 23 proc. W tymże 1931 ro- ku skład socjalny ludności Polski przedsta- wiał się następująco: robotnicy – 29,3 proc., chłopi – 52,0 proc., inteligencja i pracownicy umysłowi – 5,6 proc., drobnomieszczaństwo – 10,6 proc., burżuazja – 0,9 proc., obszarni- cy – 0,3 proc., inni – 1,3 proc. Blisko połowa pracowników umysłowych zarabiała ponad 300 złotych miesięcznie, połowa robotników – poniżej 150 złotych miesięcznie; ci ostatni na czasopisma i książki przeznaczali średnio 1 złoty 25 groszy miesięcznie, gdy tom be- letrystyki kosztował średnio 2-3 zł (ale w ta- nim wydaniu kieszonkowym około złotówki, zaś nowość – do 12 zł). Ocenia się, że pu- bliczność literacka obejmowała w dwudzie- stoleciu międzywojennym od 7 do 10 proc. dorosłych Polaków. Liczba tytułów wydawa- nych książek wzrosła z 3,6 tys. w 1921 roku do 5,5 tys. w 1938, w tymże 1938 roku ich globalny nakład osiągnął 35 mln egzempla- rzy (pół wieku później, w 1988 roku wydali- śmy 10,7 tys. tytułów w nakładzie 245 mln egzemplarzy).
44 LiryDram lipiec-wrzesień 2020