Page 10 - 40_LiryDram_2023

POECI UKRAINY
PAWŁO TYCZYNA, urodzony 23 stycznia
1891 roku we wsi Pisky, zmarł 16 września
1967 roku w Kijowie – jeden z najwybitniejszych ukraińskich poetów XX w., tłumacz, publicysta, działacz polityczny, dyrektor Instytutu Literatury Akademii Nauk USRR (1936 -1939, 1941-1943), szef Rady Najwyższej USRR (dwie kadencje), minister edukacji (1943 -1948). W 1958 roku ustąpił ze stanowiska przewodniczącego Najwyższej Rady USRR, odmawiając podpisania ustawy o dwujęzyczności, jak tego wymagała komunistyczna partia.
Urodził się w wielodzietnej rodzinie wiejskiego diaka. Uczył się w czernihowskiej bursie (1900 -1907), następnie w seminarium duchownym (1907-1913). Studiów wyższych w Kijowie
nie ukończył z powodu burzliwych wydarzeń
lat 1917-1920. Jako poeta dojrzewał pod
okiem M. Kociubyńskiego, W. Samijlenka, W. Ellańskiego (Błakytnego), M. Żuka. Równocześnie pracował w pierwszej ukraińskiej gazecie codziennej „Rada” (od 1917 roku – „Nowa Rada”). W 1923 roku przeniósł się do ówczesnej stolicy – Charkowa, gdzie pracował w redakcji miesięcznika „Czerwony szlak”, brał aktywny udział w literackim życiu miasta. Razem z Mykołą Chwylowym oraz innymi pisarzami został
współtwórcą literacko-artystycznych organizacji: Hart i WAPLITE, za przynależność do których był ostro krytykowany. Pierwsze wiersze Tyczyny powstały pod wpływem O. Ołesia i M. Woroneho Niebo zakryło się (1908), Wiecie jak łupież szeleści (1912). Już w debiutanckim tomiku poezji Słoneczne klarnety (1919), stworzył własny poetycki styl tzw. „klarnetyzm”, wypracował swoistą ukraińską wersję symbolizmu. Kolejne zbiorki poezji to: Zamiast sonetów i oktaw (1920), W kosmicznej orkiestrze (1921), Pług (1920), Wiatr
z Ukrainy (1924). W wierszach organicznie spajał elementy dwóch światowych prądów literackich: baroku i symbolizmu.
Po zakończeniu „polityki ukrainizacji” w ZSRR i narastaniu politycznych i policyjnych represji epoki stalinizmu, u poety nastąpił kryzys twórczości. Kolejne tomiki poezji były wymownym świadectwem podporządkowania się sowieckiemu reżimowi i komunistycznej propagandzie partyjnej. Zbiorki: Czernihów (1931), Partia prowadzi (1934), Pieśń młodości (1938), Idziemy na bój (1941), Dzień nastanie (1943), І rosnąć, i działać (1949), Moc nam dana (1953) i inne, aż do 1963 roku, nie posiadały już tak znaczącej wartości artystycznej, ani różnorodności formy.
Jego twórczość obejmuje także: dzieło jego życia – niedokończony, pisany ponad 20 lat poemat- symfonię Skoworoda, wydany pośmiertnie oraz około 15 obszernych poematów (w większości niedokończonych), przekłady (głównie twórców rosyjskich, gruzińskich i innych), publicystykę i eseistykę literaturoznawczą – książki: Magistrala życia, W armii wielkiego stratega, Z przeszłości w przyszłość
i Czytam, myślę, notuję, liczne wspomnienia zebrane i wydane pośmiertnie.
8 LiryDram lipiec–wrzesień 2023