Page 110 - 40_LiryDram_2023
P. 110
obywatelstwa wyróżniają trzy kategorie zwie- rząt: 1.udomowione, z niezbywalnym prawem do życia, z którymi wiąże nas sieć relacji, towa- rzyszą nam, opiekujemy się nimi, hodujemy je – psy, koty, zwierzęta gospodarcze, należy im się status obywateli, 2. liminalne – np. wróble, myszy, wiewiórki – stale lub czasowo żyją na te- renie zamieszkałym przez ludzi, ale nie wiążą nas z nimi tak intensywne relacje jak ze zwie- rzętami udomowionymi, to turyści, imigranci, rezydenci, 3. dzikie – wilki, niedźwiedzie, łosie, orły, odseparowane od ludzi nie szukają z nami żadnego kontaktu, relacje z nimi należy oprzeć na idei suwerenności, nie wtrącamy się do życia obywateli państwa suwerennego.
Zapiszę: Żyj mądrością Szwejka, mądrością trzciny na wietrze.
Będzie dużo myśli o normach, a główną normą jest posłuszeństwo. Ono potrafi rodzić obojęt- ność, gonimy cel, skupiamy się na zadaniu. Eks- peryment Milgrama został powtórzony po pół wieku przez psychologów społecznych z wro- cławskiego Uniwersytetu SWPS, Dariusza Doliń- skiego i Tomasza Grzyba, po raz pierwszy w Eu- ropie Środkowej. Eksperyment pokazał, że nor- malni, dobrzy, zrównoważeni ludzie mogą dzia- łać wbrew normom, postawom i przekonaniom
wtedy, gdy polecenia wydaje mu autorytet. Je- steśmy ewolucyjnie, następnie przez socjaliza- cję, przystosowani do posłuszeństwa wobec róż- nych reguł. Reguły na dużym poziomie ogólności opłacają się nam. Jednocześnie nasze myślenie o drugim człowieku powinno bardzo wyraźnie uwzględniać sytuację, w której jest postawiony. Nie to, jaki on jest, jaki nam się wydaje, ale to, że sytuacja, w której się znajdzie, może sprawić, że będzie zachowywał się w sposób zupełnie inny niż my sobie to wyobrażamy.
Marek Edelman powiedział kiedyś: Jeśli chodzi o diagnozę natury ludzkiej, to zupełnie wystar- czy mi przekonanie, że człowiek to jest bestia, tylko trzeba mu dać okazję. Nie chodzi też o to, żeby być zawsze nieposłusznym. Nie warto od- bierać sobie prawa do myślenia i do krytycz- nego analizowania tego, co jest dookoła nas. Trzeba zawsze być refleksyjnym i zadawać sobie pytanie, czy to, co teraz robię, to jest czynność, z którą naprawdę się utożsamiam, bo jeśli nie, to wcale nie muszę tego robić. Najważniejszą wartością, którą posiada człowiek, jest wolność. Adolfa Eichmanna nazywa się potworem po- słuszeństwa. Nie bójmy się być ofiarami Eich- manna, bójmy się być Eichmannami (H.Arend).
***
Puzzle rozsypane niechronologicznie, ale dopełniające mi obra- zu, Festiwalu i mnie samej:
Będę się starała nie spóźnić z warszta- tów profesor Środy na spotkanie z Maria- nem Turskim Nie bądź obojętny, bo to nawet nie uchodzi. To dobre
108 LiryDram
lipiec–wrzesień 2023
