Page 181 - Bloedstollig en bloedingsneiging

XI. Hemker, Zwaal, Rosing, en heterogene biokatalyse 169
wijze bij elkaar komen. Daarop zou het etiket heterogene biokatalyse worden geplakt.
Nu is heterogene katalyse eigenlijk een term uit de anorganische en de organische chemie waarmee wordt aangegeven dat de katalysator zich in een andere fase bevindt dan het reactie- mengsel - homogene katalyse staat voor het geval dat het reactiemengsel en de katalysator zich in dezelfde fase bevinden. De vraag is of biokatalyse eigenlijk niet altijd heterogeen is. Des- alniettemin, met heterogene biokatalyse werd in Maastricht aangeduid dat bij de betreffende katalytische reacties een driedimensionaal membraan nodig is en niet alleen de structuren van
de eiwitten.46
Foto XI.6
Staf van de capaciteitsgroep Biochemie van de Medische Faculteit van de universiteit in Maastricht - indertijd Rijksuniversiteit Limburg geheten (circa 1981) (© Unigraphic, Universiteit Maastricht, met toestemmming) Vlnr: staand, R.F.A. Zwaal, G. van Dieijen, E.M. Bevers, K. Hamulyak, T. Lindhout, J. Rosing; zittend, C. Vermeer en H.C. Hemker.
De veronderstelling was dat de membraan fungeerde als een basis waardoor reactanten bij elkaar werden gebracht, waardoor de reactie met veel hogere snelheid kon verlopen. Het complex dat factor X activeert langs intrinsieke weg - het tenase-complex - is een uitgesproken voorbeeld van heterogene biokatalyse zoals door de Maastrichtse groep bedoeld.
De opheldering van de betrokkenheid van membranen bij de ordening of assemblage van enzymsystemen was een belangrijk wapenfeit voor de biochemie in de jaren zeventig. Tot dan toe was de assemblage van een enzymsysteem, bijvoorbeeld voor de synthese van lipiden, iets dat leek voorbehouden aan de enzymen zelf.48
Heterogene biokatalyse is dus het antwoord op de onderzoeksvraag die Rosing bij de start van zijn onderzoek in Maastricht werd gesteld.49 Factor Xa zet nauwelijks protrombine om als deze eiwitten in vrije oplossing zijn, maar wél als beide eiwitten aan het oppervlak