Page 76 - Bloedstollig en bloedingsneiging

64 Bloedstolling en bloedingsneiging
Cutter hadden. Een cryo kon relatief eenvoudig en vooral ook lokaal geproduceerd worden. Zo werden in de jaren 1960 ook in de Van Creveld-kliniek in Huizen cryo’s bereid uit gedo- neerd bloed. En als er eens gebrek aan cryo was, dan werden militairen uit de omgeving van Huizen opgetrommeld om bloed te doneren.29
Cryo’s zouden het leven van de hemofilie-patiënt grondig veranderen (zie het openings- citaat van Wim Hermens). Bloed- en plasmatransfusies moesten worden gedaan door artsen en waren tijdrovend omdat er een grote hoeveelheid moest worden toegediend (met het risico van overvulling). Het relatief kleine volume van de cryo was eventueel door de patiënt zelf toe te dienen (over zelfbehandeling zie hoofdstuk VII over Jan Veltkamp). Maar dat niet al- leen, het kon ook vaker worden toegediend en, indien gewenst, ook profylactisch! De hemo- filie-patiënt was vóór de cryo volledig afhankelijk van de (kinder)arts, de hematoloog en de orthopeed; hij was feitelijk een invalide. Cryo’s en concentraten normaliseerden het leven van de patiënt en bevrijdden hem uit zijn ‘ketenen’. De klinische verzorging werd nu gedaan door gespecialiseerde verpleegkundigen. Omdat er geen sprake meer was van invalidering ontstonden er andere behoeften. Psychiaters, tandartsen, fysiotherapeuten en sociaal werkers werden ingeschakeld. Meer en meer gingen deze patiënten een normaal leven leiden. In de Verenigde Staten leidde dit tot zogeheten klinieken met comprehensive care (alomvattende zorg). Ook voor de door Van Creveld geleide kliniek in Huizen betekende dit dat centralisatie van de hemofiliezorg en langdurige ziekenhuisopnamen (incl. het buitenleven) steeds min- der noodzakelijk waren. In 1971 stierf Van Creveld plotseling aan een hartaanval, waarna de kliniek in Huizen de naam Van Creveld-kliniek kreeg. In de jaren zeventig kwam de kliniek in zwaar weer. Er vond een heftige discussie plaats of de kliniek overgeplaatst zou worden naar Slotervaart (zie hoofdstuk VII). Uiteindelijk zou Berg en Bosch in Bilthoven de nieu- we locatie worden. Patiënten waren niet erg enthousiast over deze locatie, omdat zij het daar net een ziekenhuis vonden; een heel verschil met de ‘relaxte’ atmosfeer die er in Huizen had geheerst.30
V.4 Kliniek en natuurwetenschap
In dit hoofdstuk hebben we gezien dat een geïnspireerd onderzoeker, in casu Simon van Creveld, het verschil kon maken. Hij was een expert in de behandeling van hemofiele patiën- tjes. Hij was de initiatiefnemer van het laboratoriumonderzoek naar hemofilie in Nederland in de jaren dertig van de vorige eeuw. En na de Tweede Wereldoorlog zocht hij samenwerking met het Centraal Laboratorium van de Bloedtransfusiedienst. Hij beschikte over een groot net- werk van contacten met internationale wetenschappers. Dit alles maakte dat hij erin slaagde om in Huizen een speciale kliniek op te richten voor de behandeling van hemofiliepatiënten.
Maar wat impliceert de Van Creveld-kliniek voor het thema van dit boek, de verhouding tussen geneeskunde en natuurwetenschap? De integratie van kliniek en natuurwetenschappe- lijke studie kwam in Huizen niet van de grond. Waar zijn grote schare leerlingen een natuurwe- tenschappelijke carrière maakten, was dat niet in (of vanuit) Huizen. De Van Creveld-kliniek kwam in de jaren zeventig zelfs in de problemen. Maar dat was geen gevolg van vooruit- gang in de moleculaire natuurwetenschappen. Het was de relatief simpele techniek van cryo- precipitatie die de status van de hemofilie-patiënt zó verbeterde, dat langdurige behandelingen steeds minder noodzakelijk waren en het fundament onder een centrale hemofiliekliniek werd aangetast. Een infrastructuur die pas in 1964 was uitgekristalliseerd was een decennium la- ter al nauwelijks meer levensvatbaar. Bloedbanken en commerciële concentraatproducenten zouden de nieuwe infrastructuur rond hemofilie gaan vormen (zie hoofdstuk XIII).