Page 18 - สังคมผู้สูงอายุ (อย่างสมบูรณฺ์)
P. 18
ฉะนั้นนักวิจัยจะต้องอาศัยเครื่องมือที่สามารถ ความสัมพันธ์ที่แตกต่างกันออกไปแล้วแต่ข้อมูลที่
สรุปเรื่องราวในชีวิตของผู้สูงอายุให้สามารถเข้าใจ ได้รับจากผู้สูงอายุ เช่น ความสัมพันธ์แบบสนิทสนม
ได้ง่าย ดังนี้ อย่างมาก แบบเลื่อนไหลดีกับบ้างโกรธกันบ้าง
- การจัดท�าแผนผังครอบครัว (The Family แบบขัดแย้งอย่างรุนแรง ฯลฯ ภาพและสัญลักษณ์
Genogram) เป็นการจัดท�าในลักษณะเป็นแผนผัง ต่างๆ ในแผนผังจะเป็นส่วนในการสะท้อนชีวิตของ
ภาพที่สะท้อนให้เห็นสมาชิกในครอบครัว อย่างน้อย ผู้สูงอายุเหล่านั้นได้อย่างชัดเจน
จ�านวน 3 รุ่น โดยที่ภาพแต่ละภาพก็จะสะท้อน - การจัดเส้นประวัติชีวิต (Time Series)
ให้เห็นความสัมพันธ์ของสมาชิกแต่ละคนว่ามี เป็นการจัดท�าในลักษณะเป็นเส้นแสดงช่วงชีวิต
ความสัมพันธ์กับผู้สูงอายุในรูปแบบลักษณะไหน ของผู้สูงอายุตั้งแต่ช่วงวัยเด็ก วัยแรงงาน วัยผู้ใหญ่
ลักษณะมีความขัดแย้งกันกัน สนิทสนมกันดี หรือ และวัยสูงอายุ โดยการบอกเล่าจากเหตุการณ์ที่
ความสัมพันธ์แบบเฉยๆ เป็นต้น ข้อมูลเหล่านี้จะ ส�าคัญๆ ในช่วงชีวิตของผู้สูงอายุ เพื่อจะได้เห็น
ท�าให้นักวิจัยสามาถมองภาพครอบครัวของผู้สูง เส้นทางในการด�าเนินชีวิตของแต่ละช่วงวัยที่มี
อายุได้อย่างชัดเจนยิ่งขึ้น และเป็นน�าเสนอที่มีความ ความแตกต่างกัน โดยที่ในแต่ละจุดเปลี่ยนของช่วง
เข้าใจได้ง่ายกว่าเขียนบรรยายเพียงอย่างเดียว ชีวิตเหล่านี้ให้ข้อคิดหรือแง่คิดใดๆ แก่ผู้สูงอายุบ้าง
- การจัดท�าแผนผังนิเวศ (Eco map) เป็นการ สิ่งเหล่านี้ผู้สูงอายุก็จะสามารถสะท้อนคิดได้อย่าง
จัดท�าในลักษณะที่เป็นแผนภาพสัญลักษณ์คล้ายๆ เป็นระบบ (กิติพัฒน์ นนทปัทมะดุลย์, 2555)
กันกับแผนผังครอบครัว (The Family Genogram) ประสบการณ์ชีวิตที่ผ่านมาผนวกกับความรู้ที่
แต่จะมีความแตกต่างในเรื่องของเนื้อหาที่พยายาม ได้รับเป็นส่วนช่วยยืนยันถึงความมีคุณค่าในตัวตน
สื่อในภาพ เพราะว่าการจ�าท�าแผนผังนิเวศนี้จะ ของผู้สูงอายุได้เป็นอย่างดี คุณค่าและความรู้เป็น
เป็นการสะท้อนความสัมพันธ์กับเครือข่ายภายนอก สิ่งที่อยู่ภายในถ้าไม่เกิดการกระตุ้นหรือการสนอง
ที่ผู้สูงอายุมีการปฏิสัมพันธ์กันอยู่ในทุกวัน เช่น ตอบในความรู้เหล่านั้นก็ยากที่สิ่งต่างๆ เหล่านี้จะ
โรงพยาบาล เพื่อนบ้าน ชมรมผู้สูงอายุ และสถาน ออกมาจากตัวของผู้สูงอายุเอง ดังนั้น เมื่อผู้สูงอายุ
ปฏิบัติธรรม เป็นต้น แผนผังนิเวศจะสามารถอธิบาย ในฐานะที่เป็นกลุ่มบุคคลที่สะสมความรู้และ
ปที่ 38 ฉบับที่ 1 มกราคม-เมษายน 2560 23
