Page 11 - bon-dia-aruba-20170624
P. 11

A11
                                                                                                      OPINION Diasabra 24 Juni 2017

            Drs. Marisol M.Krosendijk, psicologo:


                                       Wela(o)nan cu tin problema cu Limite



            Awe  mi  ta  bay  toca  un                                                                                          matico.  Esaki  no  ta  garan-
            tema cu sigur na Aruba ta                                                                                           tisa  cu  sentimentonan  no  lo
            controversial. E motibo cu                                                                                          wordo lastima, pero e lo yuda
            mi ta haci esaki ta husta-                                                                                          minimalisa  mal  compronde-
            mente paso tin hopi may-                                                                                            mento a largo plaso.
            or ta sufri den silencio cu                                                                                         Cuminsa  expresando  apre-
            e  problemanan  aki.  E  ca-                                                                                        cio pa tur locual nan a haci:
            sonan aki por trece prob-                                                                                           E ora splica cu esaki ta trata
            lemanan  grave  den  famia                                                                                          di  bo  sentimento  pa  sinti  a
            cu tin biaha por hiba te na                                                                                         carga enbes di locual nan por
            corte.  Pa  preveni  cosnan                                                                                         a  haci  malo.  Y,  nunca  con-
            di yega asina leu ta impor-                                                                                         fronta e Wela(o)nan dilanti di
            tante pa trece conscienti-                                                                                          e  muchanan.  Envolve  e  tata
            tud riba e tema aki. Laga                                                                                           di bo yiu(nan): Specialmente
            nos cuminsa...                                                                                                      si amabilidad demasiado en-
                                                                                                                                thusiasta ta bin di su mama of
            Wela(o)nan cu kier ta activa-                                                                                       tata. Discuti cu ne con bo ta
            mente envolvi den e bida di                                                                                         sinti y pidi su sosten maske e
            nan nietonan por ta un ben-                                                                                         no ta sinti mescos. E ora traha
            dicion  mixto.  Di  un  banda,                                                                                      un plan pa papia cu su mayor,
            mirando  cu  hopi  mayor  ta                                                                                        preferiblemente hunto.
            druk awendia, ta hopi dushi                                                                                         Ta  cla  tocante  locual  bo  ta
            pa tin un hende cu ta yuda y                                                                                        spera:  Ta  OK  pa  bisa  algo
            apoya. Di otro banda, e por ta                                                                                      manera “Mi sa cu abo ta pen-
            dificil  pa  sa  unda  pa  pone  e   diferente.  Locual  a  actual-
            liña entre yuda y indiferencia.   mente  cambia  ta  con  Juli  ta
            Pa haci cosnan mas complica,   mira e ayudo di su suegra. Bo
            manera un mayor, bo mesun    por tawata tin experiencianan
            definicion di yudansa vs. in-  similar  unda  sentimentonan
            diferencia  por  cambia,  de-  positivo  a  transforma  den
            pendiendo di con bo ta sinti   resentimiento,  cu  por  afecta
            na un dado momento.          bo percepcionnan y otro rela-
            Akinan  un  scenario  tipico   cionnan.
            (nombernan  y  circunstanci-  Laga  nos  bisa,  por  ehempel,
            anan ta ficticio, basa riba dife-  cu  bo  mayornan  ta  bishita
            rente caso):                 frequentemente  y  semper  ta
            Despues cu Juli a bin bek cas   trece cos di hunga pa bo yi-
            despues  di  a  sali  cu  su  baby   unan. No lo pasa hopi tempo
            for di hospital, e ta contento   prome bo cuminsa puntra bo
            cu su suegra, Bea, a ofrece pa   mes si bo mayornan ta com-
            bin tur dia pa un par di ora   petiendo pa e atencion di bo
            pa yuda. Prome e ta sinti un   yiunan. Bo ta haya bo mes ta
            alivio cu un hende ta zorg pa   resenti no solamente bo may-
            su laundry y bestianan mien-  ornan pero tambe e muchan-
            tras  Juli  y  e  baby  ta  conoce   an pa nan placer den e cos di
            otro. Tambe e ta aprecia cier-  hunga nan.
            to conseho di Bea cu ta yud’e,   Of,  imagina  bo  mes  cu  bo
            manera, “Ta un bon idea pa   suegra  su  consehonan  con-
            bo wanta un paña cerca ora di   stantemente ta trahando riba
            cria e baby, pa si e saca.”  bo nervionan. Ora bo bisa bo
            Pero  despues  di  tempo  Juli   pareha/casa, e no ta tuma bo
            ta cuminsa sinti sofoca. Cada   sentimentonan na serio: “No
            bes cu e baby yora, Bea ta bin   tin motibo pa ta rabia. E kier-  nan  sin  consultabo,  bo  ta  ta  spera  nan  ayudo,  pasobra
            paden pa wak con e situacion   men e bon.” Awor bo ta sinti  asumi  cu  bo  ta  incompe-  nunca bo a bisa lo contrario.  sa cu e mucha(nan) por wor-
            ta y ta ofrece su opinion riba   sin apoyo y rabia cu ne mes-  tente  y  cu  bo  falta  huicio?  Acepta e ayudo, pero riba bo   do permiti di keda laat lanta
            kico  Juli  mester  haci.  Bea   cos cu su mama.          Bo  mester  mas  evidencia  cu  termino:  haci  peticionnan   ora abo ta babysit, pero esaki
            tambe ta cushina pa e famia.   E  tipo  di  problemanan  aki  bo  sentimentonan,  pasobra  specifico  di  locual  bo  kier  e   ta bruha nan orario di drumi
            No  ta  cu  Juli  no  ta  gusta  e   tambe ta pasa entre famia di  sentimentonan  no  ta  indica-  Wela(o)nan  haci,  enbes  di   pa e resto di siman. Asina ta
            cuminda, pero e ta purbando   sanger,  no  entre  suegra  cu  dornan valido di otro persona  bisa nan kico no pa haci. Por   zorg  pa  nan  ta  drumi  pa  8
            di baha peso despues cu e la   nuera so.                  su motivacionnan. Djis paso  ehempel, Juli den e scenario   p.m.”  Si  Wela(o)nan  viola  e
            haya e baby y ta haya dificil pa   Ora  e  tipo  di  problemanan  bo ta sinti controla, no nece-  describi aki riba, por bisa su   regla aki, ta prepara pa busca
            resisti e sausnan y cosnan du-  aki no wordo atendi nan por  sariamente kiermen cu e otro  suegra, “Bea, mi ta gusta bo   otro babysitter.
            shi. Mi por skirbi mas, pero   bira mas fuerte cu aña y cau-  persona ta purbando di tuma  sopi. Bo lo tin tempo pa traha
            mi ta kere bo ta compronde   sa  rupturanan  den  famia.  E  bo bida over.             un tiki e siman aki?” Esaki ta   “Mi a purba tur locual ta
            di kico e ta trata. Prome Juli   miho tempo pa deal cu e tipo  Considera  otro  posibel  ra-  mas  efectivo,  cu  bisa,  “Bea,   skirbi aki riba y mi no a
            tawata  contento  cu  e  ayudo.   di problemanan aki ta ora nan  son di nan gana pa yuda: Tin  bo  sa  cu  mi  ta  purbando  di   logra.”
            Pero,  manera  e  la  haya  mas   cuminsa, pero si ainda bo no  Wela(o)nan  cu  tin  un  de-  baha peso. Mi lo desea si bo   Si  ahusta  bo  percepcionnan
            forsa y confiansa den su mes,   a haci esaki, nunca ta laat.   seo fuerte pa sinti aprecia of  no traha tanto lasagna.”  y confronta e situacion no ta
            e la cuminsa resenti e ayudo.                             necesario  den  e  bida  di  nan  Confronta cu diplomacia: Si   cambia cosnan, por tin asun-
            Awor e ta sinti manera indife-  kico bo por haci si esaki ta  yiunan  y  nietonan.  Otronan  e  amabilidad  demasiado  en-  tonan  psicologico  mas  pro-
            rencia.  Su  suegra,  cu  tawata      bo caso?            tin  peculiaridadnan  den  nan  thusiasta  di  e  Wela(o)nan  ta   fundo den bo of otro miem-
            parce  asina  util  e  simannan     Prome,  examina  locual  bo  personalidad, manera un an-  tumando luga pa un tempo, y   bronan di famia. Busca ayudo
            anterior,  a  cambia  den  un   ta asumiendo: Ora e Wela(o)  sha pa limpia/organisa. Y tin  bo kier pa nan hala atras, bo   di  un  profesional  den  salud
            controlado.                  nan  di  bo  yiu(nan)  ofrece  tambe  cierto  Wela(o)nan  cu  lo bay tin mester di confronta   mental pa yudabo pone esaki
            No cu Bea ta haciendo nada   conseho  y  ta  mete  den  cos-  simplemente ta asumi cu bo  nan-  na  un  manera  diplo-  na ordo.
   6   7   8   9   10   11   12   13   14   15   16