Page 169 - ๕๐ ปี ๑๐๐ สัจธรรม-การดูสภาพจิต
P. 169
689
สภาพจิตที่เปลี่ยนไป กับอีกอย่างหนึ่ง การที่รู้อาการเกิดดับของเสียงที่เกิดขึ้น เสียงที่ได้ยิน หรือความเย็น ที่กระทบ พออาการเหล่านั้นหมดปื๊บ...หมดไป ถ้ากาหนดรู้ถึงอาการเกิดดับ แล้วเห็นจิตดับไปกับอาการ กับเสียง อาการเกิดดับของเสียงเกิดดับในลักษณะอย่างไร แล้วให้ความรู้สึกที่รู้อาการเกิดดับของเสียง อยู่ที่อาการเกิดดับ เห็นอาการเกิดดับของเสียงหมดไป จิตดับไปกับอาการ ในแต่ละขณะ ๆ พอหมดปื๊บ สภาพจิตที่รู้สึกเบา ๆ มั่นคง เปลี่ยนเป็นอย่างไร กลับมาดูเปลี่ยนเป็นโล่งไปเลย โปร่งไปเลย สว่างไปเลย อันนี้คืออย่างหนึ่ง
จริง ๆ แล้วสภาพจิตตรงนี้ เป็นผลซึ่งเราสามารถรู้สึกได้ทันที เมื่อการเกิดดับนั้นหมดไปในแต่ละ ขณะ ในแต่ละช่วง อย่างเช่น เสียงดับไปชุดหนึ่ง เราก็จะรู้สึกได้ว่าสภาพจิตเป็นอย่างไร อันนี้คือการดู สภาพจิต ทีนี้ในขณะที่สภาพจิต มีแต่ความว่าง ๆ ไม่มีเสียง ไม่มีความเย็นเข้ามากระทบ มีแต่ความว่างอยู่ เปลี่ยนเป็นความสงบ เปลี่ยนเป็นความสงบว่าง ๆ แล้วก็สงบอยู่ เสียงไม่มี ความเย็นไม่เกิดขึ้น ถามว่า เราจะพิจารณาอย่างไร สังเกตอย่างไร วิธีสังเกตในสภาพจิตคือ ความสงบเอง จิตที่รู้สึกสงบหรือสภาพจิต ที่สงบเองนั่นแหละ ที่เราต้องสังเกตว่า ความสงบนั้น ความสงบอยู่ลึกแค่ไหน อยู่บริเวณหทยวัตถุ หรือ ลึกลงไป อันนี้สังเกตนิดหนึ่งว่า ถ้ารู้สึกสงบ ถ้าเป็นสภาพจิตจริง ๆ นี่นะ เราจะรู้สึกได้เลยว่าเขาจะมีการ เปลี่ยน พอนิ่งปุ๊บ รู้สึกเข้าไปในความสงบที่เกิดขึ้น ในความสงบที่มีอยู่พอรู้สึกเข้าไปแล้ว ความรู้สึกที่สงบ นั้นเปลี่ยนอย่างไร อันนี้อย่างหนึ่ง
แตท่ นี บี้ างครงั้ ขณะทรี่ สู้ กึ สงบ กลายเปน็ เหมอื นเราเปน็ ผดู้ คู วามสงบ เปน็ ผดู้ คู วามสงบ บรรยากาศ ข้างหน้ามีความสงบ แต่ตัวรู้ทาหน้าที่รู้อยู่ นอกจากตัวความสงบเองที่มีการเปลี่ยนแปลง ดูว่าตัวความสงบ เองมคี วามเปลยี่ นแปลงหรอื ไม่ แตถ่ า้ จบั ทคี่ วามรสู้ กึ ทสี่ งบ และมคี วามสขุ มกี ารเปลยี่ น อยา่ งทบี่ อก มคี วาม รู้สึกที่สงบ และมีอาการขยายออก ๆ ไปเป็นขณะ จับแต่ละครั้ง ความสงบกว้างออกเป็นขณะ ๆ เหมือน กระเพื่อม ๆ ไป เหมือนคลื่น ถ้าเป็นอย่างนั้น ก็ตามอาการที่กระเพื่อมออกไปเป็นคลื่นที่เป็นขณะ ๆ นั่น คือความสงบมีอาการเปลี่ยนแปลงแบบนี้ นั่นคืออาการพระไตรลักษณ์
ตอนนั้นเป็นอารมณ์วิปัสสนา ให้พิจารณาว่ากระเพื่อมออกไป พอตามกาหนดรู้ เกาะติดไปจาก ที่เป็นขณะ แต่ละขณะมีอาการหยุด มีอาการขาดหายไป แล้วขณะใหม่เกิดขึ้นหรือเปล่า ให้สังเกตแบบนี้ เหมือนคลื่นที่กระเพื่อมออกไปเป็นขณะ ๆ ๔ ถึง ๕ ชั้น หรือ ๔ ถึง ๕ ขณะ แล้วก็สังเกตแต่ละขณะ เขา ต่อกันหรือขาดไปนิดหนึ่ง แล้วขณะใหม่เกิดขึ้นมา ๆ ถ้าเป็นแบบนี้ นี่คืออาการเกิดดับที่ปรากฏขึ้นมา ที่ เราสามารถกาหนดรู้ต่อไปได้เลย ทีนี้พอเรานิ่งครั้งนี้ กระเพื่อมแบบนี้ พอรู้เข้าไปใหม่ รู้สึกถึงความสงบอีก อาการกระเพื่อมเกิดขึ้นอีก แต่อาจจะเกิดขึ้นอีกด้านหนึ่ง นิดหนึ่งนะ...เปลี่ยนเป็นขณะ
สงั เกตดวู า่ อาการกระเพอื่ มครงั้ นตี้ า่ งไปอยา่ งไร อนั นอี้ ยา่ งหนงึ่ ถา้ มกี ารกระเพอื่ มแบบนี้ กใ็ หต้ ามรู้ อาการเกิดดับนั้นไป ตามรู้อาการเกิดดับของกระเพื่อมนั้นไป แล้วก็นิ่งใหม่ รู้สึกใหม่ ทาแบบนี้เป็นระยะ ๆ ตรงทเี่ รานงิ่ เรากา หนดรแู้ บบนแี้ ลว้ ไมม่ อี าการกระเพอื่ ม ไมม่ อี าการกระเพอื่ มเกดิ ขนึ้ อยา่ งเชน่ พอนงิ่ ครงั้ ต่อไป ขณะต่อไป อาการกระเพื่อมสั้นลง จากที่กระเพื่อมไป ๔ ถึง ๕ ขณะ กว้างออกไป ตอนนี้เหลืออาการ
