Page 45 - ๕๐ ปี ๑๐๐ สัจธรรม-การพิจารณาหัวข้อธรรม
P. 45
905
ถ้ําเห็นว่ําจิตที่ทําหน้ําที่รู้ควํามทุกข์เล็กกว่ําควํามทุกข์ มีกําลังอ่อนกว่ําควํามทุกข์ มําดูจิตตรงนี้แล้ว ก็นิ่ง ทําจิตให้กว้ํางกว่ําควํามรู้สึกที่ไม่สบํายใจ ให้กว้ํางออกไป พอทําแบบนี้ควํามเป็นคนละส่วนจะยิ่ง ชัดขึ้น ช่องว่ํางระหว่ํางควํามทุกข์กับจิตที่ทําหน้ําที่รู้ยิ่งกว้ํางขึ้น ควํามทุกข์ยิ่งเบําบํางยิ่งน้อยลง ตรงนี้จะ ทํา ใหเ้ หน็ ชดั วํา่ แมแ้ ตท่ กุ ขเวทนําทํางจติ กบั จติ ทที่ ํา หนํา้ ทรี่ กู้ ไ็ มไ่ ดเ้ ปน็ สว่ นเดยี วกนั กํารกํา หนดรู้ ตรงนแี้ หละ ที่จะทําให้เห็นถึงว่ําเวทนําขันธ์ ไม่ว่ําจะเป็นเวทนําทํางกํายหรือเวทนําทํางจิต ก็จัดเป็นขันธ์ขันธ์หนึ่งที่กําลัง ทําหน้ําที่ของตนโดยอําศัยเหตุปัจจัย อําศัยผัสสะทํางตําหูจมูกลิ้นกํายใจ อําศัยโมหะที่ปรํากฏขึ้นมํา อําศัย โลภะหรือโทสะที่ครอบงําอยู่ ทําให้เวทนําที่ปรํากฏขึ้นมํานั้นเป็นอย่ํางไร
แตก่ ํารทกี่ ํา หนดรดู้ ว้ ยสตดิ ว้ ยสมําธดิ ว้ ยปญั ญํา พจิ ํารณําถงึ ควํามเปน็ คนละสว่ นระหวํา่ งเวทนํากบั จติ ทที่ ํา หนํา้ ทรี่ ู้ เมอื่ กํา หนดเวทนํานนั้ ไปและทกุ ขเวทนําดบั ไป เปลยี่ นเปน็ อเุ บกขําเวทนํา เปน็ สขุ เวทนํา เปน็ โสมนสั เวทนําเกดิ ขนึ้ เหน็ วํา่ เวทนําทเี่ คยหลงเขํา้ ไปยดึ วํา่ เปน็ ตวั เรําของเรํานนั้ หํายไป เพรําะไดเ้ หน็ วํา่ เวทนํา ที่เกิดขึ้นไม่ใช่เรํา เวทนําที่เกิดขึ้นเกิดตํามเหตุปัจจัยและเปลี่ยนไปเกิดดับตลอดเวลํา จิตจึงเกิดควํามปีติ เกิดควํามผ่องใสขึ้นมํา นั่นหมํายถึงว่ําเป็นโสมนัสเวทนํา เป็นสุขเวทนําเกิดขึ้น โสมนัสเวทนํา/สุขเวทนํานี้ เกิดขึ้นจํากอะไร ? เกิดขึ้นจํากปัญญํา
ท กุ ข เ ว ท น ํา ท ํา ง จ ติ ท เี ่ ก ดิ ข นึ ้ ถ กู อ ว ชิ ช ํา ค ร อ บ ง ํา ท ํา ใ ห ห้ ล ง เ ข ํา้ ไ ป ย ดึ ว ํา่ เ ป น็ ต วั เ ร ํา ข อ ง เ ร ํา เ ม อื ่ ม ปี ญั ญ ํา เกิดขึ้น ไปตัดควํามหลงตัดอวิชชําอันนั้น เห็นถึงควํามเป็นจริงแล้วว่ําเวทนําที่เกิดขึ้นมําไม่ได้บอกว่ําเป็น ตัวเรําของเรํา จิตจึงเกิดควํามผ่องใสขึ้นมํา มีควํามปีติ มีควํามสะอําด มีควํามสว่ํางเกิดขึ้น นั่นคือจิตที่ เป็นมหํากุศลเกิดขึ้น เพรําะกํารละควํามทุกข์นั้นได้แม้ชั่วขณะหนึ่ง ๆ ก็ตําม นั่นแหละเป็นกํารพิจํารณําที่ ประกอบด้วยปัญญํา กํารเห็นอย่ํางนี้เรําเห็นอะไร ? เห็นว่ําเวทนําก็ไม่ใช่ตัวของเรํา เวทนําเป็นของไม่เที่ยง เกิดขึ้นแล้วดับไป
แมแ้ ตส่ ขุ เวทนําเองกต็ ําม พอมคี วํามสขุ ปตี เิ กดิ ขนึ้ ไดอ้ ยํา่ งไร ? เกดิ ขนึ้ เพรําะควํามชอบควํามอยําก หรอื เกดิ ขนึ้ เพรําะปญั ญําเหน็ วํา่ จติ นนั้ หลดุ จํากกํารถกู ครอบงํา ดว้ ยอวชิ ชํา ? พอเหน็ ชดั วํา่ เวทนําดบั ไป ไดร้ ู้ ได้เห็นควํามจริง นั่นคืออวิชชําถูกตัดไป โมหะดับไป จิตจึงมีควํามผ่องใสขึ้นมําโดยปริยําย ทีนี้ แม้แต่ปีติ หรอื สขุ เวทนําทเี่ กดิ ขนึ้ กเ็ ปน็ ของไมเ่ ทยี่ ง แตไ่ มใ่ ชเ่ ปน็ สงิ่ ทตี่ อ้ งปฏเิ สธหรอื บงั คบั ใหห้ ํายไป กํารกํา หนดรกู้ ไ็ ม่ ต่ํางอะไรกับกําหนดรู้ทุกขเวทนําทํางจิต แต่ในขณะเดียวกันเวทนําตรงนี้เกิดจํากจิตที่ประกอบด้วยปัญญํา จิตที่เป็นกุศล
กํารพิจํารณําควํามไม่เที่ยงของสุขเวทนําที่เกิดจํากจิตผ่องใส เข้ําไปกําหนดรู้ถึงควํามเปลี่ยนแปลง แบบเดียวกัน แต่ไม่ใช่ว่ําควํามสุขต้องดับ ตรงนี้เรําจะเห็นเองโดยปริยําย ถึงจะบังคับให้ดับก็ไม่ได้เป็น ไ ป ต ํา ม น นั ้ จ ติ ม คี ว ํา ม ผ อ่ ง ใ ส เ ก ดิ ข นึ ้ เ ก ดิ จ ํา ก ป ญั ญ ํา ร ช้ ู ดั ว ํา่ เ ว ท น ํา ท ปี ่ ร ํา ก ฏ ข นึ ้ ม ํา ไ ม ม่ ตี วั ต น ไ ม ไ่ ด บ้ อ ก ว ํา่ เ ป น็ เรํา แล้วดับไปหํายไป... จิตมีควํามผ่องใสขึ้นมํา และยิ่งดูถึงควํามสุขจิตยิ่งมีควํามตั้งมั่นยิ่งผ่องใสมํากขึ้น เพรําะอะไร ? มีควํามมั่นใจ ไม่สงสัยในธรรม มีควํามชัดเจนในสภําวธรรม มั่นใจในคําสอนขององค์สมเด็จ พระสัมมําสัมพุทธเจ้ํา ในควํามหมํายที่ว่ําแม้แต่เวทนําเองก็เป็นของไม่เที่ยง เป็นทุกข์ เป็นอนัตตํา
