Page 46 - ๕๐ ปี ๑๐๐ สัจธรรม-การพิจารณาหัวข้อธรรม
P. 46
906
ทุกข์คือกํารเกิดขึ้นแล้วก็ดับไป อนัตตําคือบังคับบัญชําไม่ได้ ย่อมเปลี่ยนแปลงแบบนั้น แม้แต่ สุขเวทนําเองจะให้อยู่เท่ําเดิม ก็ไม่สํามํารถให้อยู่เหมือนเดิมได้ แต่ยิ่งกําหนดรู้ไป...จิตที่สุขจิตที่ผ่องใสยิ่ง มีกําลังยิ่งมีควํามชัดเจนมีควํามตั้งมั่นขึ้น นั่นก็คือควํามไม่เที่ยงอย่ํางหนึ่ง นั่นคือกํารพัฒนําด้วยปัญญํา ตรงนี้แหละเป็นสิ่งสําคัญว่ํากํารที่เรํากําหนดรู้ถึงอํากํารเกิดดับของรูปนํามของขันธ์ทั้งห้ําทําไมจิตถึงผ่องใส ถึงสะอําดขึ้นได้ เพรําะประกอบด้วยปัญญํา เห็นถึงสัจธรรมควํามเป็นจริง กํารเกิดขึ้น-ตั้งอยู่-ดับไปอยู่ เนือง ๆ แบบนี้ ทําให้เรํายิ่งเห็นชัดในธรรมะคําสอนของพระองค์มํากขึ้นเรื่อย ๆ
ทีนี้ เวทนําทํางจิตเป็นแบบนี้ แล้วสัญญาขันธ์เป็นอย่ํางไร ? พิจํารณําแบบเดียวกันเลย อย่ํางหนึ่งก็ คือว่ํา ยิ่งกําหนดรู้จิตยิ่งว่ํางยิ่งผ่องใสไม่มีตัวตน สัญญําเก่ํา ๆ บํางเรื่องก็ผุดข้ึนมํา ก็จะเห็นว่ําสัญญําหรือ ควํามคิดเรื่องรําวเก่ํา ๆ ที่ผุดขึ้นมําเกิดขึ้นในที่ว่ําง ๆ และจิตที่ผ่องใสจิตที่สงบทําหน้ําที่รับรู้ถึงเรื่องรําว ถึงสัญญําที่ปรํากฏขึ้นมํา จริง ๆ แล้วมันเป็นเรื่องรําวของอดีตที่ปรํากฏขึ้นมํา แต่ตัวสัญญําจริง ๆ คือตัวที่ จําได้ว่ําเรื่องที่เกิดขึ้นมํานั้นเรื่องอะไร นั่นคือเป็นขณะจิตหนึ่งที่ทําหน้ําที่ ณ ปัจจุบัน เรื่องรําวเป็นเรื่องของ อดีต แต่ตัวสัญญําที่ทําหน้ําที่จําได้/ระลึกได้ว่ํานี่คืออะไรนั่นคืออะไร รู้แล้วดับไป มีแล้วหมดไป อันนี้คือ วิถีจิตที่ละเอียดมํากขึ้นอีก เป็นเจตสิกดวงหนึ่งที่ปรํากฏขึ้นมําทําหน้ําที่ของตน
แต่ทําไมพระพุทธองค์จึงทรงตรัสว่ําสัญญําเป็นขันธ์ขันธ์หนึ่ง ? เพรําะเขําเกิดขึ้นแล้วดับไป มีแล้ว หมดไป ไม่ได้เป็นอยู่อย่ํางนั้นตลอดเวลํา เรื่องรําวต่ําง ๆ ในชีวิตของเรําที่ปรํากฏเกิดขึ้นมํา ถ้ําสัญญําไม่ ทํา หนํา้ ที่ เรํากไ็ มส่ ํามํารถเปรยี บเทยี บระลกึ ไดว้ ํา่ กอ่ นหนํา้ นเี้ ปน็ อยํา่ งไร ปจั จบุ นั เปน็ อยํา่ งไร ควํามแตกตํา่ ง ของอํารมณ/์ของสภําวธรรมต่ํางๆที่เกิดขึ้นก็แยกไม่ออกเพรําะระลึกไม่ได้/จําไม่ได้ว่ํามีควํามแตกต่ํางกัน อย่ํางไร ถ้ําคนเรํารู้แต่ปัจจุบัน ไม่สํามํารถจําสิ่งที่ผ่ํานมําได้ ก็ไม่สํามํารถเปรียบเทียบถึงควํามแตกต่ํางของ สิ่งต่ําง ๆ ได้ เพรําะอะไร ? เห็นแล้วก็ลืม เห็นแล้วก็หําย หํายไป...
เหมือนที่เรํารู้อํารมณ์ปรมัตถ์ แล้วดับไป ดับไป... เห็นแต่ดับอย่ํางเดียว อําจจะระลึก/จําไม่ได้ว่ํา อํากํารเกิดดับที่ผ่ํานมําดับแบบไหนดับอย่ํางไร นั่นหมํายถึงว่ําสภําวธรรมเหล่ํานั้นจะเป็นอํารมณ์ปรมัตถ์ และมีอํายุอํารมณ์สั้นจนไม่สํามํารถจําได้ แต่อย่ํางไรสัญญําก็ยังทําหน้ําที่จําเรื่องรําวใหญ่ ๆ ที่เป็นบัญญัติ ยงั ทํา หนํา้ ทขี่ องตนอยเู่ สมอ และตวั สญั ญําขนั ธน์ กี้ ย็ งั ทํา หนํา้ ทจี่ ํา ทกุ อยํา่ ง ทงั้ สงิ่ ทดี่ แี ละไมด่ ี ทเี่ ขํา้ มํากระทบ ทํางตํา หู จมูก ลิ้น กําย ใจ และทําหน้ําที่จําด้วยควํามซื่อสัตย์ ตัวสัญญําไม่เคยลําเอียงว่ําอํากํารแบบนี้ชัด ขึ้นมําฉันไม่จํา...ไม่มี! ชัดแล้วยังไงก็ต้องบันทึกต้องจํา นั่นคือกํารทําหน้ําที่ของตนอย่ํางซื่อตรง
โ ด ย ธ ร ร ม ช ํา ต โิ ด ย ป ก ต คิ น เ ร ํา พ อ ม สี ญั ญ ํา ป ร ํา ก ฏ ข นึ ้ ม ํา ก จ็ ะ ป ร งุ แ ต ง่ ค ดิ ไ ป ต ํา่ ง ๆ น ํา น ํา ถ ํา้ เ ร ํา ส งั เ ก ต บํางครั้งสัญญําปรํากฏขึ้นมําแล้วไม่คิดต่อ นั่นคือไม่มีกํารปรุงแต่ง เป็นแค่เพียงภําพหรือเป็นควํามคิด เกํา่ ๆ ปรํากฏขนึ้ มํา แลว้ ดบั ไปหํายไป... แตถ่ ํา้ มคี วํามคดิ เกดิ ขนึ้ มํา แลว้ เขํา้ ใจผดิ วํา่ ควํามคดิ นนั้ เปน็ ของเรํา เรําเปน็ ผคู้ ดิ กจ็ ะปรงุ แตง่ ตอ่ โดยเฉพําะอยํา่ งยงิ่ ควํามคดิ ทเี่ ปน็ อกศุ ล กจ็ ะปรงุ แตง่ ในสงิ่ ทไี่ มด่ ขี นึ้ มํา ไมใ่ ช่ มีแค่สัญญําที่ไม่ดีเท่ํานั้น เพรําะสัญญําที่ไม่ดีเป็นอกุศลนั้นเป็นเหตุเป็นปัจจัยให้สังขํารขันธ์เกิดขึ้น คือกําร ปรุงแต่งต่อไป จะปรุงแต่งแบบไหนก็ขึ้นอยู่กับสติ สมําธิ และปัญญําของแต่ละบุคคล ณ ขณะนั้น ๆ
